ماهیت ومفهوم تجارت بین المللی

                                          فصل اول

ماهیت ومفهوم تجارت بین المللی

       حقیقتاً تجارت بین المللی همانا روابط تجارتی یعنی صادرات وواردات کالاها و خدمات بین کشورهای مختلف جهان است. چون هیچ کشو را از ابتدا تاکنون نمیتوان دریافت نمود، که تمام ضروریات ونیاز مندیهای خود رابدون داشتن روابط تجارتی به صورت احسن برآورده کند . بناءً ناگزیراست برای رفع نیازمندی های خود روابط تجارتی را بادیگرکشورها برقرار کند. پس تجارت بین المللی ناشی از روابط عرضه وتقاضا برای کالا وخدمات بین کشورهای مختلف جهان به دلیل مفاد وسود آوری برقرار میگردد. امروز تجارت بین المللی شکل پیشرفته ومدرن تررابه خود گرفته وسهولت های را برای روابط تجارتی بین گشورها ایجاد کرده که این سهولت ها وپیشرفت تکنالوژی سرعت اثرات را درقسمت عرضه وتقاضای کالا درسطح بازارهای جهانی گزاشته است که میتوان نمونه این سهولت هارارابیان داد.

    مثلاً :- ارزش یک دالر امریکایی دربرابر کلدار پاکستانی افزلایش میابد توسط وسایل اطلاع رسانی درتمام نقاط هردوکشوراطلاع داده میشود که این نمونه سهولت محسوب گردیده و درسرعت وپیشرفت تجارتی بسیار نقش دارد.

   همچنان وسایل اطلاع رسانی که تاجران درقسمت اشتهارات شان ازآن استفاده مینمایند ویا اینکه تاجران در ابتدأ، وقتکه به تجارت می پرداخته اند مجبور بودند،  کشور که کالادرآن تولید میشد حضور داشته وکالای مورد نیاز خود را از آنجا خریداری ودسته بندیی نمایند درحالیک حالا بارونق و پشرفت هایکه درتجارت نصیب شان گردیده  میتونند تنها بایک تماس تلفنی کالای مورد نیاز خود را با وقت معین ودر جای معین بدست آورند که این خود نمونه پیشرفت تجارت درجهان است .

تعریف تجارت بین المللی:

روابط تجارتی از زمان های قدیم دربین افراد وجود داشته است که افراد اشخاص برای کسب مفاد ورفع نیازمندی های جامعه به این شغل پرداخته اند مثلآ درکشورما (افغانستان) روابط تجارتی ازقدیم وجود داشته است که تاجران امتعه واجناس را ازچین به ماورانهر وبلاخره به بغداد انتقا ل میدادند ویا از ماورانهر به چین  ازهمین راه صورت میگرفت.

پس گفته میتوانم که تجارت خرید وفروش کالا وامتعه بین کشور ها میباشد  تجارت میتواند خصوصی باشد ویا دولتی که همین خرید فروش توسط میثاق های  تجارت بین المللی وحقوق بین المللی ویا توسط حقوق تجارت بین المللی صورت میگرد.  مثلآ اگر تجاران افغانی خواسته باشند اموال و اجناس را از ازکشور همسایه ازبکستان وارد نمایند مجبور اند هردوطرف از قوانین تجرت بین المللی ویا تجا رت داخلی کشور هایشان پیروی نما یند بدون پیروی ازاین قوانین ادامه مبا دلات چالش های را در پی خواهد داشت.

میتودها و نظریات در باره تجارت بین المللی:

برای توجه مبادلات بین المللی . توسعه وتحدید آن دو نوع نظریه اقتصدی مختلف ومتمایز ازهم دگرارائه شده است که دراین جا خلاصه از آنرا ارائه می نما یم.

  گروه طرفدارآزادی مبادلات وتوسعه تجارت درسطح جهان اند گروه دیگر طرفداردخالت دولت وبرقراری حمایت دولت وگاه خواستاری تحدید تجارت بین مللی میباشند که ذیلاً بیان میگردد.

آدام اسمیت اقتصاددان انگلیسی پدرعلم اقتصاد وداویدریکاردو بنیان گزارمکتب آزادی مبادلات بین المللیی بود، که تخصصی ناشی ازتقسیم کار بین المللی (آدم اسمت )، وبرتری نسبی داوید به عنوان عوامل محرک تجارت بین المللی و توسعه آن تلقی گردیده است، وآزادی مبادلات را برای همه ملت ها گام پیشرفت وترقی می دانسته اند.

آدم اسمیت که بیشتردرنظریا تش توجه به تقسیم کار بین المللی وتخصص درتولید کالا درسطح جهانی میدانست وهمچنان برین باور بود که از بین بردن موانع تجارتی وبرقراری مبادلات درتجارت آزاد به نفع کلیه کشورهای طرف معامله خواهد بود. موصوف علاوه میکند که هر کشوریکه میخواهد در مبادلات بین المللی سهم داشته باشد یعنی اجناس را تولید و به بازار جهانی وارد نماید باید دران تخصص کامل داشته باشد. چنانچه هیچ کشور قادر به تولید تمام امتعه مورد نیاز درتمام جهان نیست وحتی قادربه تولید نیازمندیهای داخل کشورخود نمیباشد ویاهم تمام مواد خام که در کارخانه ها برای تولید اجناس واشیای ضروری وتجملی بکارگرفته میشود در اختیار ندارند، بناءً یک کشور باید اجناس راتولید نماید که مواد خام آنرا دراختیار داشته وثانیاً درتولید آن تخصص کامل داشته باشند. مثلاً: اگر کشور با درنظر گرفتن تخصص واستفاده از مواد خام داخلی به تولید کالا بپردازد ازیکطرف به نثبت مصارف تمام شد پائین وازطرف دیگر با استفاده ازتخصص که منجر به تقویت کیفیت وکمیت کالا های تولید شده میگردد جایگاه خاص را درمبادلات بین المللی وبازارهای بین المللی کمائی مینماید، واگرکشورکه جایگاه را دربازار جهانی با واردات کالای باکمترین مصارف تولید وارد کند دراین حالت کشورمذکورازمزیت مطلق برخوردار است .

داوید ریکاردو ونظریه نسبی آن -:همان قسم که توضیح داده شد تخصص وتقسیم کار بین المللی ایجاب مینماید که مصرف تولید درهرجامعه مختلف وبه نسبت تخصص آنها متفاوت میباشد. مثلاً: دوکشور را درنظرداشته باشیم که افغانستان وهند باشد، که افغانستان در تولید قالین وهند در تولید تلویزیون تخصص دارند که افغانستان ده تخته قالین را با صد ساعت کارتولید مینماید که البته درتولید قالین تخصص کامل دارد. ویا درتولید تلویزیون که ده پایه تلویزیون را با دوصد ساعت کار تولید مینماید. اما کشورهند ده پایه تلویزیون را با صد ساعت کار وده تخته قالین را با دوصد ساعت کار تولید مینماید دراین صورت هریک از تولید کننده گان جنس را که تولید مینمایند  درآن تخصص ندارند ویا با مصارف بلند تر تولید مینمایند صرف نظرکرده وترجیح میدهند که آنرا ازطریق مبادله درکشور های طرف قرارداد بامصارف کمتر تهیه نمایند.

    این مثال ساده برتری نسبی دو کشور، یعنی هند وافغانستان که ناشی ازاختلاف مصرف مطلق در آنها میشود برمبنا ی دو کالای معین نشان میدهد. اما به عقیده ریکاردو تنها اختلاف مصرف مطلق تولید کالا را در دو کشوروجود اختلاف مصرفهای تولید بین کالاها وکشورهای مختلف میداند. که مبادله کالای تولید شده امکان مفدیت بیشتر میدهد.

واقعیت اینست که سطح مصرف تولید اشیا وامتعه درتمام کشورها یکسان نیست بلکه مصرف تولید جنس دریک کشوربالاترودر دیگر کشورکمتراست. آیا این مبادله دربین کشورها مفید است یاخیر؟ به عقیده ریکاردو اگر مصرف نسبی کالادر بین کشورها یکسان نباشد یعنی (دریک کشور مصارف تولید بلند تر ودردیگرکشورکمترباشد دراین حالت اصولاًمبادله ممکن ومفید خواهد بود.،( وهردوکشور طرف معامله از تجارت نفع خواهند برد.

نظریه ارزش های بین المللی استوارت میل:- رابطه مبادله نسبت قدرت خرید دوکالایکه بین دوکشور مبادله میگردد تعین میکند وهمان سود یا مفاد را که یک کشورازاین گونه مبادلات نصیب میشود بیان میکند، به وجودآمدن همین اضافه ارزش، نفع رابطه ناشی از مبادله است که مبادلات بین کشورها را ممکن میسازد این مطلب مفهوم نظریه ارزشهای بین المللی را به طورخلص بیان میدارد. کسانیکه این نظریه ها را طرح مینمایند وهمچنان طرفداران آنها که لزوم وتوسعه معاملات تجارتی را به این ترتیب تعریف مینمایند معتقد اند، اگرمبادلات آزاد بین کشورها وجود داشته باشد خود به خود بدون اینکه نیاز به دخالت دولت باشد اقتصاد جامعه را به سوی رفاهیت سوق میدهد، واین تعادل درزمان ومکان برقرارشده همواره پایدار میماند ولی اصولاً این نظریه ها مبنی برواقعیتهای اقتصادی قرن نزدهم یعنی از زمان برتری اقتصاد انگلیس بوده وتحولات بعدی خلاف این نظریه ها به اثبات رسیده است.

   حقیقتاً به وجود آمدن مزیت مطلق ونسبی تولید درهرکشور ویا کشورهای مختلف عملاً موجب برتری اقتصادی آنها درتجارت بین المللی ویا جهانی گردیده است. درنتیجه توسعه تسلط اقتصادی وغنی ترشدن کشورهای دارای برتریهای نسبی (انگلیس وبسیاری از کشورهای اروپایی وامریکای شمالی)، وبرعکس فقیروفقیرترشدن کشورهای دیگرازآن ناشی شده وشگاف موجود مداوم ومستقرگردیده وتاحدودیکه جهان بدوقسمت یعنی کشورها، متمایزغنی وفقیر تبدیل گردیده اند.

نظریات هکشر واوهلین درتجارت بین المللی:-  موصوف نظریات متعدد عوامل تولید را بیان نموده براساس این نظراختلاف در شرایط عرضه باعث برقراری تجارت بین المللی میگردد وشرایط عرضه دربرگیرنده بازدهی عامل تولید وهمچنان فراوانی عوامل تولید میباشد همچنان عالم مذکور فراوانی اختلاف درقیمت ها را ناشی ازاختلاف درفراوانی نسبی عوامل تولید میدانست. طبق این نظریه هرکشوریکه کالارا صادرکند که ازآن کالا به شکل فراوان داشته باشد، چه این کالا خام باشد یا کارتمام، برعکس کالای را وارد کند که کمبود آن در کشوراحساس شود ویک نقطه منفی آن را میتوان بیان نمود که جنبه تقاضا را در شرایط عرضه درنظرنگرفته است. حال آنکه تجارت بدون تقاضا نتایج بیشتر نخواهد داشت.

  مثلاً: اگر هرقدر تولیدات بیشتر را داشته باشیم وبه تمام کشورهای جهان صادرات داشته باشیم وهیچ تقاضای برای آن موجود نباشد، پس تولیدات وصادرات ما بی معنی است. به دلیل اینکه خریدار یا تقاضا کننده وجود ندارد.

چگونگی برقراری تجارت:-  وقت تجارت برقرارشده است، یعنی درحال انزوای تجاری منحنی هرکشور نقاط رانشان میدهد که آن نقاط بیان کننده ترکیبات مختلف تولید ومصرف کشور ازدو کالامیباشد بناءً هر کشور میتواند مجموعه کالای را مصرف نمایند که تولید نماید. که دراین قسمت میتوان این فرضیه را با دو گراف بیان نمود.

اگرفرض گردد که کشور (الف)، دریک حالت انزوای تجاری قرار داشته ودرنقطه روی منحنی تبدیل خود تولید ومصرف مینماید یعنی نقطه تولید ومصرف این کشور باهم منطبق بوده که آن عبارت ازنقطه  A  میباشد. بنابرآن دیده میشود که کشور الف  درحالت انزوای تجاری مایل است  40 متر تکه و40 کیلو گرام گندم تولید. مصرف نماید. به همین ترتیب فرض میکنیم که نقطه تولید ومصرف کشور  ب  نیز درحالت انزوا تجارتی نقطه  A  یاتولید ومصرف مقدار  40  متر تکه و  80  کیلو گرام گندم 

باشد، شیب منحنی های خطی تبدیل دوکشور مصرف نسبی تولید یک کالارا برحسب مقدار کالای دیگر نشان میدهد مصرف نسبی تولید یک مترتکه درکشور الف   2/1 کیلوگرام گندم است درحالیکه مصرف نسبی همان یک متر تکه درکشور  ب  مساوی به 2 کیلو گرام گندم میباشد.

  با توجه با اینکه مصرف تولیدی یک متر تکه دردوکشور متفاوت است این امر میتواند مبنای برای برقراری تجارت براساس نظریه مزیت نسبی بین دوکشورها باشد.

  دراین صورت چون تولید تکه بر حسب گندم درکشور الف ارزانتراست بناءً این کشوردر تولید پارچه تخصص پیدا کرده ومازاد برمصرف داخلی را صادر میکند. درحالیکه چون گندم درکشود  ب  درمقایسه باکشور  الف  ارزانتر تولید میشود. کشور ب درتولید گندم تخصص خواهد یافت ومازاد مصرف داخلی را صادر خواهد کرد حالا چگونگی بهرگیری از تجارت را دربخش های تولید ومصرف در دوکشور مورد برسی قرار میدهیم:

چگونگی بهرگیری از تجارت دربخش تولید:-  نظریه مزیت نسبی این معنی را میرساند که هرکشور درتولید کالای تخصص پیدا میکند که در آن مزیت نسبی دارد وقسمت از این کالارا باکالای که درآن عدم مزیت نسبی دارد مبادله میکند. به عبارت دیگر کشور درتولید کالای عدم مزیت نسبی داشته باشد آن کالا را درقبال صدور قسمت از کالای که درتولید آن مزیت نسبی دارد وارد میکند. مثل کشود  الف  بعد از برقراری تجارت از نقطه تولید A   به طرف نقطه  B  حرکت میکند وتمام نیروهای تولیدی خود را برتولید تکه متمرکز مینماید. به عبارت دیگر درتولید پارچه تخصص کامل پیدامیکند کشور ب  نیز بعد از برقراری تجارت از نقطه تولید A  بروی منحنی تبدیل خود به طرف نقطه تولید B  حرکت کرده ودر تولید گندم تخصص کامل پیدا میکند.

    با توجه این شکل میبینیم که کشور الف  درانزوای تجاری نقطه  A  40  متر تکه و 40 کیلوگرام گندم تولید میکند ولی بعد ازبرقراری تجارت وتخصص درتولید تکه این کشور فقط  120  مترتکه (وصفر کیلوگرام گندم)،  تولید نماید، نقطه B کشور ب  نیزدرانزوای تجاری نقطه A40متر تکه و 80 کیلوگرام گندم تولید میکرد حال آنکه بعد از برقراری تجارت کاملآ در تولید گندم تخصص پیدا کرده، نقطه B فقد 160کیلو گرام گندم تولید میکند (صفرمتر تکه)،

اگرنتیجه تغیر درتولید دردوکشوررا بایک دیگردرنظر بگیریم میبنم که دوکشور مجموعاً 40متر تکه و 40کیلو گرام گندم بعد ازبرقراری تجارت به تولید جهانی اضافه کرده اند این امربه خوبی درجدول نشان داده میشود.                                   

  گندم E C F B A D 60 40 20 40 60 100 120 کشور الف نسبت مبادله 120 100 20 o کشور ب نسبت مبادله گندم 160 100 80 40 60 80 160 A C B D پارچه

 

طوریکه درجدول فوق معلوم میگردد، کشور الف  بعد از برقراری تجارت  80  متر تکه بیشتر و 40 کیلوگرام گندم کمتر تولید کرده است. کشور ب  بعد از برقراری تجارت 40مترتکه کمتر و80 کیلوگرام گندم بشتر تولید نموده است وبه طورکلی درجهان درمقایسه باحالت انزوای تجاری دردوکشور 40مترتکه و40کیلو گرام گندم بشترتولید شده است. حال باید ببینیم که بهره گیری کشورها بعد از تجات در بخش مصرف چگونه است.

چگونگی بهره گییری ازتجارت در بخش مصرف:- امکانات مصرفی در دو کشور الف وب درحالت انزوای تجارتی ازطریق نقاط روی منحنی تبدیل یا امکانات تولید آن دو کشور تعین میشود. چناچه از جهت های مصرفی وسلیقه ، دو کشور را بشناسیم میتوانیم به طور دقیق نقاط مصرفی آنرا نیز معین نمود، که بیان کننده ازجهت های مصرفی یک کشوراست، مورد برسی قرارخواهیم داد به طورکلی میتوان گفت که کشورها میتوانند بعد از برقراری تجارت نقاط مصرفی خود را که قبل از تجارت روی منحنی تبدیل قراردارد به خارج ازاین منحنی انتقال دهد این بدین معنی است که کشورها میتوانند بعد ازبرقراری تجارت امکانات مصرفی خود را افزایش دهند قسمیکه قبلا گفته شد، رسیدن به نقاط خارج از منحنی تبدیل د رحالت انزوای تجاری به دلیل محدودیت درعوامل تولید میسرنست، کشورها در شرایط تجارت آزاد مازاد برمصرف داخلی از کالاهای تولیدی خود را که درحالت تخصص کامل تولید کرده اند برای رسیدن به نقطه مصرف خارجی را منحنی تبدیل بایک دیگر مبادله میکند، موقعیت نقطه مصرف که یک کشور میتواند به آن دست رسی  پیداکند بستگی به نسبت دارد که آن کشور از طریق آن کالای تولیدی خود را با کالای کشور طرف مقابل مبادله میکند. ما میتوانیم این نسبت را بین دو کشور نسبت مبادله بنامیم که نسبت مبادله قسمت نسبی یک  کالا را بر حسب کالای دیگر نشان میدهد که دربازار بین المللی مبادله میشود میگوییم، نسبت مبادله 2به 1 است.

 عوامل تعین کننده تجارت بین المللی

برای اینکه ما بدانیم چگونه تجارت تعین میگردد، یک مثال ارئه میدهیم که آن عبارت از بازار فولاد است. که بازار فولاد برای معامله  سود وزیان در تجارت تا حد مفید است .فولاد دربسیاری ازکشورهای جها ن ساخته میشود وحجم تجارت بین المللی درفولاد بزرگ است علاوه برآن سیاست گزاران معمولاً با برقراری محدودیت برتجارت بین المللی این کالا به منظورحمایت ازصنایع داخلی دررقابت با تولید کننده گان خارجی به این بازارتأثیرگزارهستند.

تعادل بدون تجارت:-  درکشور فرضی ما بازار فولاد از بازار جهانی بکلی جداست بنابرحکم دولت هیچ گونه واردات ویا صادرات فولاد دراین کشوروجود ندارد وهیچ کس نیز جرئت تختلف دراین دسطور ندارد. بنابر این خریداران وفروشنده گان عموماً افراد داخلی اند بناءً مجموع مازاد تولید شده ومصرف کننده برابر است وتمام منفعت نصیب فروشنده گان وخریداران میشود.

   حال فرض کنیم که درکشور فرضی ما سیاست حاکم برتجارت فولاد قراراست تغیرکند. باید قبل ازاعلام سیاست جدید باید برای سوالات زیر پاسخ قانع کنندۀ داشته باشد که این سوالات چنین خواهد بود

·- اگر واردات  وصادرات فولاد آزاد شود قیمت ومقدار فروش درداخل کشورچگونه خواهد بود؟

 ·- چه کسی برنده وچه کسی بازنده این سیاست جدید خواهد بود؟

یعنی چه مقدار باند برای بدست آوردن یک واحد فولاد ازدست بدهد چنانچه قیمت فولاد پائین باشد مصرف تولید فولاد هم پائین است.

تجارت بین المللی برنده گان وبازنده گان:-  به منظورتجزیه وتحلیل تجارت آزاد اقتصاددانان، کشورفرضی را به عمل میآورند که اقتصاد کشورشان نسبت به اقتصاد جهان بسیارکوچک است.

   بنابرآن اثرات آن بربازار جهانی ناچیزاست فرضاً کوچک بودن اقتصاد این نتیجه را دارد که سیاست تجارتی این کشور برقیمت جهانی اثرنخواهد داشت. دراقتصاد جهانی این کشور فرضی قیمت پذیرخواهد بود یعنی قیمت جهانی فولاد یک قیمت دا ده شده برای این کشوراست. آنها میتوانند دراین قسمت جنس را به فروش برسانند ویا صادرکننده باشند ویا به این قیمت خریداری نمایند. اما فرض کوچک بودن اقتصاد برای تجزیه وتحلیل سود وزیان ناشی از تجارت آزاد مورد نیازدراین کشورها است.اما اقتصاددانان کشورفرض میدارند که این فرضیه تجزیه وتحلیل را آسانترمیسازد وهم چنین میدانند که نتیجه اصلی حتی درحالت  پیچیده ویک اقتصاد بزرگ تفاوت ندارد.

سود وزیان یک کشورصادرکننده:

  کشور را درنظر میگیریم که تعادل قیمت داخلی قبل از تجارت درزیر قیمت جهانی قراردارد. به محض ترویج تجارت جهانی قیمت داخلی به سطح قیمت جهانی افزایش میآبد. هیچ فروشنده ای قیمت کمتر ازقیمت جهانی راقبول نخواهد کرد وهیچ خریداری حاضر به پرداخت قیمت بیش ازقیمت جهانی نیست. حال که قیمت داخلی برابر باقیمت جهانی است مقدارعرضه شده داخلی ازمقدارتقاضا شده داخلی متفاوت خواهد بود چون تجارت جهانی آغازشده تجارت داخلی میتواند به دیگر کشورها صادرنمایند. هرچند اقتصاددانان زیاد قویاً معتقدند که تجارت بین المللی ونحوه عمل نظام پول بین المللی حاضر به جای آنکه باعث بهبود روند توسعه شود یا با کاهش رابطه مبادله وایجاد نوسانات وسیع در درآمد های صادرراتی کشورهای درحال توسعه و روند توسعه رابه تاخیرانداخته است. درواقع این نوع از اقتصاددانان معتقدند که نظریه معمول تجارتی بین المللی که براساس برتری نسبی بنا شده با روند توسعه درکشورهای درحال توسعه کاملاً بی ارتباط است. بنابراین اقتصاددانان فوق طرفدار روش صنعتی شدن از طریق جانشینی واردات یعنی تولیدات داخلی کالاهای صنعتی قبل ازاقدام به واردات وعدم اتکاء کشورهای درحال توسعه باتجارت بین المللی هستند.

سود وزیان یک کشوروارد کننده:-  اگر فرضیۀ رادرنظر بگیریم که قبل از شروع تجارت بین المللی قیمت داخلی بیش از قیمت جهانیست. وقتیکه تجارت جهانی آغاز گردد قیمت ها درکشور فرضی برابربا قیمت جهانی خواهد شد.

 مثلاً: تولیدات که درداخل صورت گرفته بود که باید درداخل کشورخریداری میشد به بازارهای جهانی عرضه گردید وبه قیمت بازار جهانی به فروش رسید که دراین حالت کشور فرضی ما به صورت یک کشور وارد کننده درمیآید.  دراین حالت خریداران متنفع میگردند چون جنس را بصورت ارزان خریداری مینمایند ولی تولید کننده گان متضرر میگردند.

   ولی بازهم تاحد برای تولید کننده گان مفاد را درقبال خواهند داشت، مثلاً اگر تولیدات آنها به خارج صادر نگردد وهرقدربه قیمت بلند تر به فروش برسانند ولی در صورت که تقاضا مشبوع گردیده مجبور اند قیمتها را به حد پائین آورند که اگر تجارتی بین المللی را آغاز نمایند به حد قیمت پائین نخواهد آمد.

   همچنان با شروع تجارتی بین المللی کشور فرضی میتوانند با چندین کشور صادرات داشته باشند، بدون اینکه تقاضا دربازارها محدود گردد. چون با افزایش عرضه میتوان همان مفاد را که فروش قیمت کالاها را بدست میآورند، میتوانند ازطریق افزایش عرضه دوامدارهمان سود را خواهند بدست آورد.[1]

                                              فصل دوم   

تجــــــــــــــــارت آزاد 

اندیشمندان کلاسیک را میتوان رهروان اندیشه های آزادی طبیعی مطلق درتجارت خارجی دانست که تا حدود زیاد بینش آنان انعکاس دهنده مفاد شان بوده بخاطراینکه درآن زمان انگلیس قدم به صنعتی شدن گذاشته بود تا به تجارت خارجی پرداخت. دوصد سال قبل ازامروز اقتصاددانان نظریات را ارائه داده بودند که تجارت به نفع کشورهاست. دراین دیدگاه تخصص تقسیم کار (آدام اسمیت)، نهفته بود یعنی دوکشورباید امتعه را تولید کنند که درآن تخصص کامل داشته باشد . چون هیچ کشوری نمیتواند تمام نیازمندی های خود را برآورده سازد بناءً برای دریافت کالای با کیفیت وارزان مجبوراست به مبادله باکشور دیگرتوافق کند.

   بناءً آنانیکه امروز داد ازتجارت آزاد ویا آزادی تجارت درسطح جهانی میزنند هدف شان همان سیاست است که قبل اقتصاددانان انگلیس پیش گرفته بودند. خصوصاً هشت کشور صنعتی جهان امروز نیز خواستار آزادی درتجارت اند. به دلیل اینکه بازارفروش خود رادرجهان وسعت بخشند تا اینکه چرخ ماشین های تولیدشان ازحرکت بازنماند. به همین گونه طرفداران سیاست حمایتی مانند فریدریک لیت ازکشورهای برخواسته اند که ازآزادی تجارت بین المللی متضررمیکردند. ویا سیاست بازار آزاد همیشه واکنش وعکس العمل از خود نشان میدارند. [2]

دلایل طرفداران تجارت آزاد:-  تجارت آزاد سطح انکشاف اقتصادی را افزایش داده همبستگی را درسطح جهانی تقویت بخشیده باعث افزایش بیشتر تجارت درجهان میگردد. سایر کشورها ازخلاقیت وابتکاریک کشور درسطح جهان بهره مند گردیده تخصص را از یک کشوربه سایرکشورها هدیه میدهد. قیمت را دریک سطح پائین میآورد وهمچنان کیفیت کالارا بلند برده. ونیازمندی ها ی انسانها را تا حدی به صورت بهتر و با کیفیت تر براورده میسازد.۱

دلایل که ازطرف مخالفان تجارت آزاد ارئه میگردد:- هرگاه تجارت آزاد وجود داشته باشد یعنی کشورها متکی به واردات باشند اگرحوادث جنگ ونا امنی ها به وجود میآید، اقتصاد آن کشورها را فلج خواهند نمود. بناءً لازم است تاکشورها تولیدات درداخل داشته باشند. دربعضی ازکشورها نسبت بالابودن سطح مزدها، مصارف تولید بیشتر، ودرنتیجه قیمت امتعه گرانتر است ازاینرو برای مبارزه با کالاهای ارزان خارجی اتخاذ سیاست حمایتی ضروریست.

سهمیه بندی وسایر حربه های سیاست تجارتی:

   تعرفه گمرکی یکی ازحربه های اجرایی سیاست اقتصادیست که درعناوین مورد بررسی قرارگرفت. دراین بخش به نرخ سایر حربه های سیاست تجارتی میپردازیم.

1» سهمیه بندی:- معمولاً تعرفه گمرکی باعث محدود نمودن حجم تجارت میگردد وتنها وسیله بشمار میرود. سهمیه بندی یکی دیگر از وسایل اجرایی سیاست تجارتی است. واردات وهم صادرات میتواند شامل سهمیه بندی شوند که دراین حالت دولت مقدارواردات وصادرات رامشخص میکند. البته سهمیه بندی درمورد واردات مهم تراز سهمیه بندی صادرات است ولی میتوان باتوجه به اهداف وسایل سیاست اقتصادی ازاین دوحربه درموارد لزوم ویاتوجه به موضوعات مورد توافق شده، قرارداد های بین المللی از قبیل موافقت نامه های عمومی تعرفه وتجارت (گات)* استفاده کرد، باتوجه به اینکه اثرسهمیه بندی در مقایسه با تعرفه گمرکی در رابطه با محدود کردن حجم تجارت جهانی از شدت بیشتر برخوردار است، لذا دراغلب موارد خاص استفاده ازچنین حربه منع میشود.

2» تعرفه گمرکی:-  تعرفه گمرکی نوع از مالیات دولتی میباشد، وقتکه تجاران کالاها را از مناطق گمرکی میگزرانند چه این کالاها وارداتی باشد یا صادراتی ویاهم ترانزیتی تعرفه اخذ میگردد، بناءً از تعریف فوق چنین نتیجه گیری میگردد که باید بین تعرفه های گمرکی وارداتی وتعرفه های گمرکی صادراتی وهم چنان ترانزیتی فرق قایل شد که ازبین آنها تعرفه گمرکی وارداتی ازاهمیت خاص برخورداراست. معمولاً وقت از تعرفه گمرکی صحبت میشود که بیشتر نوع واردات آن مورد نظراست.

انواع تعرفه گمرکی:

 باتوجه به مبنای اخذ تعرفه گمرکی. سه نوع تعرفه گمرکی مقداری، تعرفه گمرکی ارزشی وتعرفه گمرکی مختلط از همدیگر قابل تفکیک اند. که دراین قسمت به توضیح هریک می پردازیم.

ñ تعرفه گمرکی مقداری؛-  این نوع تعرفه گمرکی به ایزاء هرواحد کالای وارداتی به یک مبلغ معین به عنوان تعرفه اخذ میشود مثلاً به ایزاء یک موتر کورولا وارداتی بدون درنظر نگرفتن قیمت 500 افغانی به عنوان تعرفه گمرکی اخذ میگردد. که نقص این نوع تعرفه گمرکی درنظرنگرفتن قیمت کالای وارداتی میباشد. وامتیازکه اخذ کننده گان تعرفه مالیاتی یا گمرکی اخذ مینمایند سهولت درمحاسبه گمرکی میباشد.[3]

 ñعوارض گمرکی ارزشی؛-  دراین حالت قیمت کالا دراین نوع تعرفه گمرکی مبنای اخذ تعرفه گمرکی به حساب میآید. یعنی نظربه فیصدی معین که دریک جنس یا کالای وارداتی درهمان کالا تعین میگردد تعرفه گمرکی اخذ میشود. مثلاً اگر قیمت یک موترکورولا درنظر باشد دراین حالت تعرفه گمرکی به میزان 10 درصد وضع شود که قیمت موترکورولا به طورفرضی 1000 دولارباشد مبلغ 100دولار به ازاء واردات موتر اخذ خواهد کردند. به این اساس تعرفه وکالا بر مبنای قیمت آن که معیار سنجش ارزش کالا محسوب میشود اخذ میگردد.

ñتعرفه گمرکی مختلط:-  ترکیب تعرفه گمرکی مقداری وتعرفه گمرکی ارزشی نوع از تعرفه رابه وجود میآورند که آنرا عوارض گمرکی مختلط میگویند. دراین حالت با ورود یک موتر 100دولار به عنوان تعرفه گمرکی مقداری و 100 دولار به عنوان تعرفه گمرکی ارزشی معین مجموعاً200 دولار اخذ خواهد شد.

دلایل وضع عوارض گمرکی:

    بخاطر سود ومنفعت داشتن از تجارت برای ملت ها وبه طور عمومی اگر صحبت شود عده از اقتصاددانان مخالف تعرفه های گمرکی واز طرف دیگرعده ازاقتصاددانان موانع ومحدودیت های تجارتی را، وازجمله وضع تعرفه های گمرکی را برای استقلال کشورمفید میدانند. که دراین جا ذیلاً به توضیح هریک از آنها خواهیم پرداخت.

الف ؛- حمایت از صنایع نوزاد:- یکی از اساسی ترین ومهمترین دلایل که نسبت وضع تعرفه گمرکی بیان گردیده است، حمایت ازصنایع نوزاد است. صنعت نوزاد به صنعت اطلاق میگردد که از تاسیس آن چیزی نگذشته باشد وقادربه  رقابت باصنایع مشابه خارجی درقسمت مصرف نباشد. اگر صنعت نوزاد داخل کشور توسط دولت از طریق وضع تعرفه گمرکی وسایر محدودیت های تجارتی حمایت نگردد، با توجه به فعالیت کالای مشابه خارجی نمیتواند به حیات خود ادامه بدهد. چون همه کشورها ازنگاه تکنالوژی، نیروی کار، وکیفیت تولید یکسان نیستند. دربعضی از کشورها نسبت وافربودن مواد خام کالاهای باکیفیت بهتر وقیمت پائین تر تولید میگردد نسبت به کشوردیگر، دراین حالت کشوریکه مشکلات رادرقیمت تکنالوژی ویاکم بود نیروی کار وهمچنان بلند بودن مواد اولیه تولید دارند میتوانند با وضع تعرفه گمرکی قیمت کالاهای تولید شده داخلی را با قیمت کالای وارداتی یکسان نمایند.

ب؛- ایجادکارواشتغال:- اگر تعرفه گمرکی بتواند منجربه کاهش واردات خارجی شود وتقاضا را درداخل کشور برای تولید کالاهای داخلی افزایش بدهد دراین حالت تقاضا برای نیروی کار درداخل کشورافزایش یافته، سطح اشتغال بلند میرود واین امردربلند مدت وقت قابل تطبیق است که این تولیدات داخلی ریشه صادرات را به خارج از کشورداشته باشد.

ج؛- ایجاد درآمد برای دولت:-  وضع تعرفه گمرکی به موازات سایر منافع که میتواند با توجه با شریط خاص برای یک کشوربه بارآورد، میتواند برای دولت یک منبع درآمد به حساب آید. البته این دلایل برای کشورهای ثروتمند دنیا در نظرگرفته نشده ولی برای کشورهایکه فاقد صنایع قابل حمایت است تا اندازۀ دلیل وجه میباشد. دولت میتواند درآمد حاصله ازعوارض گمرکی را به جهت آبادانی کشورصرف کند. البته وضع عوارض گمرکی در سطح بالا، دراین حالت ممکن است با افزایش سطح قیمت ها به طورعموم فشار آن برطبقات کم درآمد اجتماع وارد آید.

د؛- توزیع مجدددرآمد:- طورمثال وقتیکه دولت تعرفه گمرکی رااز طریق واردات اخذ مینماید دوباره ازطریق احیای کالای عمومی مثل ایجاد مراکز تفریحی، پارکها، وغیره تسهیلات لازم را برای اقشار کم درآمد اجتماع صرف مینماید. که این میتواند برچگونگی توزیع مجدد درآمد تاثیربگذارد.  

ﻫ؛- دفاع ملی واستقلال:- یکی دیگرازدلایل که دررابطه با وضع تعرفه گمرکی وجود دارد دفاع ملی، استقلال کشورمیباشد. امروز کشورهایکه طرفدارتجارت آزاد هستند، تلاش دارند برای کالاهای استراتژیک مانند گندم تعرفه گمرکی وضع نمایند تا باعث افزایش سطح تولید درداخل کشور شده زمینه دفاعی وسطح استقلال کشور را درزمان های بحرانی افزایش دهد.

اثرات رفاهی سهمیه بندی واردات:

   چون سهمیه بندی باعث افزایش قیمت کالا درداخل کشورمیشود. اضافه رفاه مصرف کننده به میزان سطوح  ( ( a+b+c+dکاهش پیدامیکند که ما توسط گراف آنرا توضیح خواهیم نمود: سطح a اثرتوزیع مجدد درآمد رانشان میدهد. b نشان دهنده اثرحمایتی بوده وسطح d اثر مصرفی سهمیه بندی رانمایش میدهد. سطح c  که مساوی p1-p2 (اختلاف قیمت) ضرب درمقدار واردات  q3-q4میباشد. اثر درآمدی رانشای میدهد. اگر توجه کنید میبینید که با توجه به سهمیۀ که دولت برای واردات تعین کرده درآمد جامعه عاید دولت نمیشود، پس این درآمد به کجا خواهد رفت. اگر واردکننده گان داخلی کالا را به قیمت بازار بین المللی  p1 خریداری وقیمت داخلی p2 به فروش رسانند درآمد اضافی عاید آنان خواهد شد. ازطرف دیگر اگرصادرکننده گان به صورت انحصاری عمل کرده وکالا را به واردکننده گان به قیمت p2 به فروش رسانند درآمد اضافی عاید آنان خواهد شد. وبلاخره اینکه اگر دولت برجواز واردات (درچارچوب سیستم سهمیه بندی)، تعرفه گمرکی وضع کند میتواند برحسب موارد تمام ویا قسمت از درآمد را ازآن خود سازد با این بحث اختلاف بین اثرات دفاعی عوارض گمرکی وسهمیه بندی را به صورت بهترارائه داد. ۱

گندم E C F B A D  

مشوق های صادراتی:

مشوق های صادراتی یکی دیگر ازحربه های سیاست تجارتی است که دراین قسمت به ارائه آن میپردازیم. که دراین قسمت سعی خواهیم نمود با فراهم نمودن تسهیلات، حجم صادرات راافزایش دهد. که این مشوق ها انواع مختلف دارند که از جمله میتوان معافیت های مالیاتی تولید کالا های صادرراتی ایجاد تسهیلات برای صادرات کالا وبلاخره پرداخت مستقیم به صادرکننده گان را نام برد. که ازجمله ساده ترین روش عایداتی از پرداخت مستقیم به صادر کننده گان است. دولت برای اینکه کالای تولید داخلی را با کالای خارجی مشابه قابل رقابت سازد. به ازاء هر واحد کالای که صادر میشود مبلغ را به عنوان جایزه به صادرکننده گان وتولید کننده گان مبلغ راپرداخت مینماید.

  دراین صورت قیمت که صادرکننده به ازاء هر واحد فروش دریافت مینماید مساوی به قیمت است که عملاً ازخارج دریافت میکند برعلاوه مبلغ جایزه صدورازمنحنی عرضه تولید کننده داخلی به سمت راست انتقال پیدا میکند وعرضه کالا به ازاء قیمت های مختلف افزایش میآبد. درنتیجه منحنی عرضۀ صادرات داخلی نیز منفعل خواهد شد. شکل ذیل مثال ذیل را واضح میسازد.

 S و D  منحنی های عرضه صادرات داخل وتقاضای واردات خارج برای کالای مثل " الف" میباشد بازار درحالت تجارت آزاد درنقطۀ   E درموقعیت تعادل قراردارد.

q 1 q2   Q o P 1 P2 P3 p S1 S منحنی عرضه صادرات M E D  SHAPE  \* MERGEFORMAT جایزه

دراین حالت O Q0   هر واحد ازکالای " الف " به ازاء قیمت  P0  صادرمیشود. حال فرض کنیم دولت درقبال صدور هر واحد ازکالای " الف "  p1 p2  افغانی به عنوان جایزه صدود به تولید کننده گان اعطا میکند. درنتیجه منحنی عرضه تولید کننده گان داخلی به سمت راست انتقال یافته ودرموقعیت S1 قرارگیرد F موقعیت تعادل جدید حجم صادرات جدید کشوراز0 O Q    به   Q 1  O واحد افزایش یافته است.

بیلانس تادیات:- مجموع معاملاتیکه درطول یک مدت معین بین یک یا چند کشورمعمولاً یکسال انجام میشود ودرجدول انعکاس داده میشود یقیناً همان جدول بنام جدول یا بیلانس تادیات نامیده خواهد شد. که دربیلانس تادیات، بیلانس عملیات جاری وسرمایه وی دردوقسمت جدا گانه انعکاس داده میشود. بیلانس عملیات جاری شامل بیلانس تجارت خارجی، بیلانس خدمات وبیلانس عاید سرمایه ها یعنی بهره وحق اسهام.

  بیلانس عملیات سرمایه وی شامل بیلانس سرمایه های طویل المدت که شامل سرمایه گذاریها وقرضه ها واوراق قرضه خصوصی ودولتی، بیلانس سرمایه کوتاه مدت منجمله خرید وفروش اوراق بهادار، جریانات اسعار، کمک ها وغیره تشکیل دهندۀ یک بیلانس تادیات میباشد. همچنان بیلانس تادیات یک کشورممکن است دارای کسر ومازاد باشد. هرگاه صادرات کشور بیشترازواردات باشد مازاد بیلانس تادیات یعنی حالت مثبت واگر واردات کشور بیشتراز صادرات باشد کسر بیلانس تادیات یعنی حالت منفی را به خود میگیرد. ۱

محیط سیاسی وحقوقی:- اگربه کشورهای جهان نظراندازی نمائیم دیده خواهد شد که کشورها از لحاظ محیط سیاسی وحقوقی تفاوت های دارند که همین تفاوت آنها ازهمدیگرمجزا مورد مطالعه قرارمیگیرد، که میتوانیم این کشورها را توسط چهارعامل سیاسی وحقوقی مورد بحث قراردهیم.

 برخورد با خرید های بین المللی، ثبات سیاسی، مقررات پولی وبلاخره بروکراسی دولتی ازجمله موانع هستند که باعث کم رنگ شدن تجارت میگردند.

محیط فرهنگی:- تحقیق وپژوهش در رابطه با محیط فرهنگی یکی از اساسات بازاریابی بخصوص تجارت بین المللی ومنطقه وی میباشد. یعنی کسانیکه درتجارت مصروف اند هیچگاه مصرف وسلیقه مصرف کننده گان طبقات مختلف جامعه وافراد کشورها را ازنظردورنگردانند. چون هرمحیط فرهنگی شرایط به خصوص خود را دارا میباشد باید طرز ونگرش مردم نسبت به محصول مورد مطالعه قرار داده شود درحقیقت این نتایج باعث رشد وانکشاف تجارت میگردد.

محیط اقتصادی:- برای اینکه شرایط وساختاری، اقتصادی کشور مصرف نیازهای آن کشورسطح عاید وسویه استخدام آن میباشد.

نظام یا سیستم تجارت بین المللی:

    شرکت هایکه قصد تجارت را دارند باید آگاهی کامل از تجارت بین المللی داشته باشند که تجارت بین المللی همواره چالشها وموانع متعدد را درپیش رو دارد. که تعرفه گمرکی را به عنوان یکی ازنمونه های آن میتوان نام برد، که تعرفه گمرکی میتواند موانع را برای وارد کننده گان ایجاد نماید. بعضی ازکشورها ورود بعضی ازکالاها را ممنوع قرارداده اند وهمچنان بعضی ازکشورها ممکن است معاملات اسعاری خود را کنترول نموده ومحدودیت های برای آن داشته باشند. همچنان دربرخی موارد ممکن است موانع غیر تعرفه وجود داشته وبرای مثال بعضی ازکشورها ممکن است ازورود بعضی ازکالاهای خارجی به کشورداخلی نظربه دلایل سیاسی، اقتصادی وفرهنگی ممانعت کنند.

  درعین حالت بعضی ازعوامل تسهیل کننده نیز وجود دارد این تسهیلات ناشی ازعوامل سیاسی، اقتصادی ، فرهنگی ودینی باشد.

مثلاً به دلیل روابط دینی دربعضی ازکشورها ازتولیدات کشورهای غیراسلامی استفاده نمی نمایند.

                                          فصل سوم

اهمیت تجارت درتوسعه

 دراین قسمت ابتدا به بررسی وتحلیل این ادعا که نظر به تجارت بین المللی با کشورهای درحال توسعه کاملاًبی ارتباط است، میپردازیم. پس به برسی روش های خواهیم پرداخت که براساس اصتلاح متداول درقری 19 یا نواحی زیست گاهی تازه کشف شده۱ تجارت را موتور رشد۲ میدانند.

البته امروز کشورهای درحال توسعه نمیتوانند همانند قرن گذشته برکشف نواحی زیست گاهی جدید وازآن به رشد وتوسعه اقتصادی تکیه نماید، به دلیل ارائه شده دراین مورد استفاده خواهیم کرد. سرانجام دراین فصل ازاهمیت، نقش تجارت درتوسعه وهمچنان نظریات را درباره تجارت وتوسعه خواهیم بیان نمود.

نقش تجارت درتوسعه:- اگرچه امروز تجارت نمیتواند به عنوان (موتوررشد)، به حساب آید ولی هنوزهم تجارت میتواند (علاوه برمنافع  ناشی ازمزیت نسبی)، کمک زیاد به کشورهای درحال توسعه بنماید. هابرلرازجمله افراد است که به آثار سودمند وحایزاهمیت که تجارت بین المللی به توسعه اقتصادی دارد اشاره میکند.۳

تجارت باعث بهره برداری کامل از منابع بیکاری داخلی میشود. به عبارت دیگر ازطریق تجارت یک کشور درحال توسعه میتواند ازیک نقطه تولیدی غیر کارا درداخل منحنی امکانات تولید با وجود عدم بهره برداری کامل ازمنابع به علت تقاضای ناکافی داخلی به نقطه روی منحنی امکانات تولید برسد. برای چنین کشور یک دریچۀ تخلیه مازاد۴ بوده ویک بازارفروش۵ برای مازاد محصولات زراعتی و مازاد مواد خام محسوب میشود، این واقعه دربسیاری از کشورهای درحال توسعه به ویژه کشور های امریکا جنوبی وآسیای شرقی رخ داده است.

علاوه بر این دو با گسترش بازار، تجارت امکان تقسیم نیروی کار وصرفه جوی های مقیاس فراهم میشود این مسئله حائیز اهمیت زیادی است ودرتولید صنایع سبک در واحدهای کوچک اقتصادی کشورهای تایوان، سنگاپور وهنگ کنک دیده شده است. تجارت بین المللی وسیله ای برای انتقال ایده های جدید، تکنالوژی جدید ، اداره جدید وسایر مهارتها میباشد، تجارت موجب تشویق وتسهیل جریان بین المللی سرمایه، ازسوی کشورهای خارجی توسعه یافته به سوی کشورهای درحال توسعه میباشد درحالت سرمایه گذاری مستقیم خارجی شرکت های تجارت خارجی نظارت خود را درطول سرمایه گذاری حفظ میکند، واز نیروی متخصص خارجی نیز برای انجام عملیات تیز استفاده میکند، به هر حال در این جا منازعات بسیار زیادی درمورد مصرف ومنافع سرمایه گذاری خارجی درکشور میزبان ودرحال توسعه وجود دارد.

در برخی ازکشورهای بزرگ درحال توسعه نظیر برازیل وهند واردات کالاهای صنعتی جدید موجب افزایش تقاضا شده وبه دنبال آن تولید داخلی همین کالاها باکارآیی قابل قبول، عملی شده است"، سرانجام تجارت بین المللی یک اسلحه کارآمد برعلیه انحصار به شمار میرود. زیرا با وجود رقابت قیمت کالای واسطه ای ونیمه تمام که درتولید سایرکالاهای داخلی بکارمیرود، درسطح پائین نگهداری میشود.۱

نظریه تجارت بین المللی درتوسعه:

براساس نظریه سنتی تجارت، اگر هرکشور درتولید کالای که درآن مزیت نسبی دارد تخصصی بدست آورد. در این حالت تولیدات جهانی افزایش یافته وهرکشور از طریق مبادله میتواند منافع خود را نسبت به گذشته، افزایش دهد با توجه به توزیع موجودی عوامل تولید وتکنالوژی بین کشورهای توسعه یافته وکشورهای درحال توسعه، براساس نظریه مزیت نسبی کشورهای درحال توسعه باید به تخصصی درتولید وصادرات مواد خام (نفت)، مواد معدنی، ومواد غذایی به کشورهای توسعه یافته درمقابل واردات کالای صنعتی ادامه دهند.

هرچند وضعیت فوق ممکن است باعث حد اکثر شدن رفاه درکوتاه مدت شود ولی کشورهای درحال توسعه معتقدند، این نمونه تخصصی وتجارت آنها به همراه سایرکشورهای درحال توسعه دریک وضعیت وابسته به دیگر کشورها قرارداده وآنها ازدستیابی به منافع پویا صنعت و حد اکثر کردن رفاه دربلند مدت محروم میشود.

منافع پویای ناشی ازتولید صنعتی عبارت اند از،  منافع پویای ناشی ازتولید صنعتی عبارت اند از:

تربیت نیروی کار ماهر، نوآوری های بیشتر، قیمت های بالاتروبا ثبات تربرای صادرات کشور ودرآمد بیشتر برای مردم، تا تخصصی کشورهای درحال توسعه درتولید کالاهای صنعتی، تمام ،بابخش اعظیم منافع پویا صنعت وتجارت نصیب کشورهای توسعه یافته میشود، وکشورهای درحال توسعه همچنان فقیر، توسعه نیافته و وابسته باقی میماند، این اعتقاد بامشاهدۀ اینکه تمام کشورهای توسعه یافته صنعتی اند وتمام کشورهای درحال توسعه یا دراصل کشاورزی اند یا درکاراستخراج مواد معدنی فعالیت دارند، تقویت میشود.

بنابراین کشورهای درحال توسعه به نظریه مبتنی تجارت که کاملاً آشنا بوده ویابا جریان توسعه بی ارتباط است، شدیداً حمله میکند، نگرش آنها به نظریه مبتنی تجارت است که نظریه اخیر به تعدیل شرایط موجود میپردازند درحالیکه برای توسعه نیاز به تغیرشرایط موجود داریم. خلاصه اینکه نظریه مبتنی تجارت ممکن است رفاه را دریک نقطه اززمان حد اکثرکند ولی قطعاً درطول زمان نمیتوان رفاه را به حد اکثر برسانند. لذا تقاضای کشورهای درحال توسعه، تغیرنمونه با راه تجارت واصلاح نظام کنونی اقتصاد بین المللی جهت ملاحظه نیازهای خاص وضروری توسعه میباشد.

چنانچه تمام اتهامات فوق صحت داشته باشد، قطعاً نظریه مبتنی تجارت هیچ ارتباط به جریان توسعه اقتصادی نخواهد داشت. همان قسمیکه نظریه مبتنی تجارت باعث، برابرشدن قیمت عوامل تولید، تکنالوژی، سلیقه ها ازطریق روش ایستای مقایسه ای میشود به این معنی که پروسه یک کشور درحال توسعه یکبار وبرای همیشه تعین نمیشود، بلکه با شرایط وتغیر وضعیت ها یا تغیرات مورد انتظار، درطی زمان تعدیل میشود بنابر آن کشورهای درحال توسعه لزوماً براساس نظرمبتنی تجارت همیشه صادرات کالاهای اولیه و واردات کالای صنعتی نه خواهد داشت. به طورمثال که به تدریج یک کشوردرحال توسعه به انباشت سرمایه وبهبود تکنالوژی خود اقدام میکند، مزیت نسبی او ازکالاهای اولیه به کالاهای صنعتی پیچیده ترانتقال مییابد. علاوه براین منافع ناشی ازصنعت را ازنظر تکنالوژیکی میتوان درمحاسبات اصلی مربوط به مزیت نسبی درطول زمان مورد ملاحظه قرارداد. براین اساس ممکن است نتیجه را میگیریم که گسترش تولیدات صنعتی همیشه نشان دهندۀ بهترین استفاده ازمنابع کمیاب کشورهای درحال توسعه نیست زیرا برخی ازاین کشورها درحال کشف این منابع هستند. بنابرآن درعین حال که نمیتوان نظریه پویا تجارت را کنار گذاشت. تحلیل ایستای مقایسه ای نیز به ما کمک میکند تا تغیرات پویای اقتصاد را درنظریۀ تجارتی مورد ملاحظه قراردهیم درنتیجه نظریۀ سنتی تجارت با توجه به مشخصات وتوانایی های فوق الذکر باکشورهای درحال توسعه وجریان توسعه بی ارتباط است. حداقل این اساس وجود دارد که بیشتراقتصاددانان این موضوع را مورد مطالعه قرارداده اند.

نقد نظریه تجارت نیوکلاسیک:

منتقدان این دیدگاه که تجارت به توسعه خواهد انجامید، اغلب مناسب بودن نتایج این نظریه تجارت نیوکلاسیک را انکارمیکنند. عده ادعا میکنند که نظریه مزیت نسبی ایستا است وجوهر تغیردرگسترش توسعه را درنظر نمیگیرد. اما تبارز نسبتکه نتایج مشتق از نظریه نسبی به یک نظریه مقطعی وبه مجموعی معین وقطعی از شرایط محدود شود. برای مطالعه ،اظهارنظری ساده ازچگونگی درنظرگرفتن انواع متفاوت رشد عوامل، پیشرفت فنی وتغیرات درساختار تقاضا درنظریه نسبی نیوکلاسیک نگاه کنید.

G.M.M eier inter national trade and development (1963 ) chap 2

  برای مطالعه بعضی ازمثال های تقسیم کارتغیربین المللی، باید پرداخت.  

 Bela Balassa. A stages APP reach to comparative

Advantage in E conomice Growth and Resources . vol 5

National and international issues . ed . lrma Adelman ( 1979 )

   انتقاد دیگر مربوط است به مخالفت با (قضیه برابرسازی قیمت عوامل)،۱ که مشتق ازنظریه نیوکلاسیک است، این قضیه بیان میآورد که تحت شرایط معین، تجارت آزاد جایگزین کاملی برای تحرک بین المللی عوامل تولید است، وبرابرسازی نتنها قیمت محصولات بلکه قیمت عوامل تولید درکشورهای طرف تجارت ، آن شرایط معین کافی است. امادر مخالفت بااین قضیه، معتقدان معتقد اند که درواقعیت، توزیع بین المللی درآمد نابرابرترشده است. جمعی، همانند میردال درمخالفت ودرنقطه مقابل قضیه برابرسازی قیمت عوامل، نظریه دیگر بنام نظریه (علیت انباشت شونده)، را مطرح میکنند. با فرا گیری انباشت شونده که بواسطه تجارت بین المللی بدورازتعادل درنسبت های عوامل وقیمت های عوامل ایجاد میشود.

اما این اعتقاد بسیار مبالغه آمیزاست. معتقدان اهمیت بیشتر از آنچه که مفسران این نظریه قایل بودند، به آن نسبت میدهند، مفسران نظریه فرض های بسیارمحدود کننده را تشخیص داده بودند وهرگز به این باورنبودند که باورسازی عملاً رخ خواهد داد.

مجموع فرضیه های خاص عبارت اند از توابع تولید یکسان درتمام کشورها، بازده ثابت به مقیاس درتولید هرکالا، بازارهای کاملاً رقابتی عوامل ومحصول، تا جائیکه شرایط محدود کننده درواقعیت نقض شوند، شاید شگفت انگیز باشد که بازدهی عوامل میان کشورهای غنی وفقیربرابر نشود، مثال:

P.A.samueison . international factor-price equalization

Once Again “Economic Journal (June – 1949).

اگرچه نمیتوان ادعا کرد که قضیه برابرسازی قیمت عوامل تعمیم تجربی معتبراست، مفاد اساسی نظریه تجارت نیوکلاسیک ازهمه نظرصادق است. درآمد واقعی هرکشور، درصورت بازشدن دروازه های تجارت خارجی بالاتراز شرایط فقدان تجارت خواهد بود.۱

استراتیژی های تجارت برای توسعه:- یک راه مناسب وآموزنده دربرخورد بامسایل پیچیدۀ سیاست های مناسب تجاری برای توسعه، قراردادن این سیاست های خاصی درقالب استراتیژی کلی برکشورکمترتوسعه یافته ازدو دیدگاه نظربه خارج وداخل است. سیاستها نظربه خارج (نتنها تجارت آزاد را تشویق بلکه همچنان حرکت آزاد سرمایه، کارگر، موسسات اقتصادی وتحصیلی را نیزتشویق میکند.)، ازطرف دیگرسیاست های نظریه داخل تأکید را دراین میگذارد که کشورهای درحال انکشاف باید روش انکشاف خاص خود شانرا داشته باشند. وخود تعین کننده سرنوشت خود باشند.

به این مفهوم انتخاب سیاستهای تشویقی (یادگیری درعمل)، درصنایع کارخانه یی وانکشاف تکنولوژی بومی مناسب با منابع این کشورهاست. بنا برنظریه طرفداران سیاست های تجارت نظریه داخل خود یاری بیشتر تنها وقت حاصل میشود که تجارت حرکت افراد وارتباطات محدود شود، وکشورهیچ گونه ارتباطی باشرکت های چند ملیتی وتولیدات نا مناسب آنها، وبنا براین تکنالوژی نامناسب آنها نداشته باشد.

درچارچوب این دو رویکرد فلسفی به توسعه بحث های پویایی از اوایل دهه 1150 درادیبات توسعه درجریان بوده است. این بحث ها بین طرف داران تجارت آزاد که براستراتیژی برون نگر تشویق صادرات تاکید میکنند وحمایت گرایان که از استراتیژی های درون نگر جایگزینی واردات دفاع میکنند برقرار بوده است. درطی سال گذشته بحث ها گاهی به نفع یک استراتیژی وگاه برنفع استراتیژی دیگردرنوسان بوده است.۱

دهه های 1950- 1960 تحت تسلط استراتیژی جایگزینی واردات بوده ودر اواخر دهه 1970 استراتیژی تشویقی صادرات دست بالا داشته باشند، به ویژه بین اقتصاددانان غربی وبانک جهانی دردهه 1980، درهرحال درمیان بسیاری از اقتصاددانان جهان سوم، فلسفه جایگزینی وادرات وخود اتکایی جمعی دردهه 1980 نسبت به دهه های قبل تغیر چندان نکرده است.

اساساً تمایز بین این دو استراتیژی است که طرف داران جایگزینی واردات براین باوراند که کشورهای کمتر توسعه یافته باید ابتدا تولید داخلی را جایگزینی دامنه وسعی ازاقلام صنعتی پیچیدۀ وارداتی (مرحله دوم جایگزینی واردات)، تمام سیاست ها باید درپشت دیوار حمایت تعرفه گمرکی بالا وبرقراری تهیه بر واردات صورت گیرد.

دربلند مدت طرفداران این سیاست پیشبینی میکند که هدف دوگانه متنوع ساختن بیشتر محصولات صنعتی داخلی(رشد متوازن)، وتوان صادراتی محصولات صنایع کارخانه داخلی ازطریق اقتصاد درمقیاس، مصرف پائین ترنیروی کار و یادگیری درعمل تحقق خواهد یافت وسبب خواهد شد که قیمت های داخلی میتواند به سطح رقابت باقیمت های جهانی برسند، طرف داران تشویق صادرات محصولات اولیه وصنایع کارخانه ای درمقابل به قواعد مربوط به کارآیی ورشد تجارت آزاد ورقابت، اهمیت جایگزینی بازارهای بزرگ جهانی بجای بازارهای محدود داخلی، آثارانحرافی قیمتی ومصرفی حمایت وموفقیت بسیارزیاد اقتصاد های باجهت گیری صادراتی کشورهای شرق آسیا، کره جنوبی، تایوان، سنگاپوروهنک کنگ اشاره میکنند. درعمل تمایز بین استراتیژی های جایگزینی واردات وتشویق صادرات بسیارکمتراز آن است که به وسیله طرفداران هریک از دو استراتیژی را درزمان های متفاوت به کار گرفته اند.

باوجود این بانک جهانی درگزارش سال1987 خود نوع طبقه بندی ازکشورها را برحسب جهت گیری تجارتی ازسال 1943 تا 1985 نموده است.

برای مثال دردهه های 1950 و 1960 برخی ازکشورهای افریقای مانند نایجریه، دینوپی وزمبیا جهت گیری برون نگر تشویق صادرات را آغازکرده اند، وپس ازمدت برخی ازکشورهای کوچک تر آسیایی وامریکای لاتین نیزبه آنها پیوسته اند، درهرحال از روابط دهه 1960 استراتیژی تشویق صادرات به وسیله شمار فزاینده ازکشورها مورد پذیرش قرار گرفت.

کشورهای مانند برازیل، شیلی، تایلند و ترکیه، سیاست جایگزین واردات را تغیر داده وبه طرف داران اولیه سیاست تشویق صادرات – کره جنوبی، تایوان، سنگاپور وهنک کنگ پیوسته اند. درهرحال باید تاکید شود که حتی چهارکشور موفق آسیایی مترقی قبل ویاهم زمان باسیاست تشویق صادرات سیاست های حمایت گرای را دربرخی از صنایع اتخاذ نموده اند. ولذا اگرچه این کشورها نهایتاً جهت گیری برون نگر را پذیرفته اند ولی مشخص کردن آنان به عنوان کشورهای تجارت آزاد منصفانه نخواهد بود. درمحدوده این دوشیوه برخورد کلی فلسفی باتوسعه میتوان به سهولت به بررسی سیاست های خاص تجارت کالا به کمک طبقه بندی چهارگانه زیر پرداخت.

1-               سیاست ها نظربه خارج اولیه ( تشویق صادرات مواد خام وکالاهای زراعتی )،

2-               سیاست ها نظر به خارج ثانوی ( افزایش صادرات کالای صنعتی )،

3-               سیاست ها نظربه داخل اولیه ( عمدتاً خود کفایی زراعتی )،

4-               سیاست ها نظربه داخل ثانوی ( خود کفایه درزمینه کالاهای صنعتی ازطریق جانشینی واردات)،

جدول طبقه بندی اقتصادی درحال توسعه برحسب جهت گیری تجارتی 1963-1973و 1973 – 1985

	جهت گیری برون نگر		جهت گیری درون نگر
	بسیارزیاد	درحد متوسط	درحد متوسط	بسیارزیاد
1943-1972	هنک کنگ سنگاپور کره جنوبی تایوان	برزیل کامرون کلمبا کاستاریکا گواتامالا اندونیزی اسرائیل ساحل عاج مالیزی تایلند	یوسیو اسلوادور هندوراس کنیا ماداگاسکار مکزیک نیکاگوارا نیجریه فلپین سنگال تونس ترکیه روگونه	آرژانتین بنگلادیش بروندی شیلی ج.ی.روینکن رئیوپی غنا هند پاکستان پرو سرلانکا سودان
1973-1985	هنک کنگ سنگاپور کره جنوبی تایوان	برازیل شیلی اسرائیل مالزی تایلند تونس ترکیه روگوئه	یوگوسلاوی زامبیا کامرون کلمبیا کاستاریکا اسلوادور گواتامالا هندوراس اندونوزی ساحل عاج کنیا مکزیک پاکستان سنگال یوگوسلاویا	آرژانتین بنگلادیش پوسپوی بروندی رئیوپی غنا هند نیجریه پرو سودان تانزانیا زمبیا

فصل چهارم

                               نگاه  مختصربه تاریخ تجارت درافغانستان

 تجارت در کشور ما از زمان های خیلیها قدیم تقریباً 3000 سال قبل از امروز وجود داشته  اموال تجارتی از غرب به شرق و از شرق به غرب ازطریق راه ابریشم که از کشور ما میگذ شت، عبور و مرور میکرد.

تا دوران امیر عبد الرحمان خان تجارت ذریعه  حیوانات بار کش صورت میگرفت، بالاخیره بعد از قرن 19 تغیرات در عرصه سرک سازی و ترانزیت در کشورهای همسایه افغانستان بوجود آمد که این تغیرات و پیشرفت در کشورهای همسایه هم بالای کشورما سایه انداخت و در سالهای 1950 - 1970 افغانستان هم صاحب راههای موصلاتی به طرف شرق و غرب و شمال وجنوب گردید. این ساخت سرکاها در امر تجارت خیلی ممد واقع شد. تا قبل از سالهای 1920 تاجران افغانی از طریق پاکستان تجارت انجام میدادند، و لی در سال 1920 نظر به دلایل سیاسی که وجود داشت درین باره بریتانیای کبیر مخالفت کرد و بالاخره تمایل کشور افغانستان به کشورهای مشترک المنافع( روسیه شوری) گردید و معاهده تجارتی با شوروی سابق امضا گردید. درین موافقت نامه اینطور تعهد گردید که اموال افغانستان بدون حق العبور به کشورهای مشترک المنافع صادرگردد. ولی بعد از سقوط اتحاد جماهر شوروی سابق تجارت دران طرف دریای آمو کم گردید. در کل اگر به تاریخ مراجعه  کنیم همه عقب مانیهای افغانستان ناشی از مداخلات بیگانگان  بوده که در نتیجه مانع رشد و انکشاف  اقتصادی در کشور گردید:[4]

صادرات افغانستان:- اقلام صادراتی کشورما راعمد تآ میوه جات ،سبزی جات،قالین پشم قره قل، تشکیل میداد .که عمد تآبه کشورهای مانند هند  پاکستان  وکشورهای اوروپای صادر میگردید . درگزشته سایراقلام صادراتی کشور به دنیای خارج صادر مگردید که گاز طبعی به اتحاد شوری،پوست قره قل به به بازار های اوروپای ونیویارک ،قالین پشم،پنبه وسایر اقلام صادراتی  به سایر کشورهای دنیا صادر میگردید ، ولی باتآسف دونیم دهه جنگ وویرانی تجارت را تقریبآ از پا در اورئد امروز بازسازی وازسرگیری سرمایه گزاری در بخش های تولیدی کشور یکی از اساسی ترین کار وپیکار در امور تجارت به خصوص صادرات به حساب می اید که باید  دولت درین بخش تلاش های خستگی ناپذ را انجام دهد ، وزمینه سرمایه گزاریهای خصوصی ، دولتی،  و خارجی و داخلی را مساعد سارد. تا زمانیکه کشور در سیر تجارت و صاردات قدم بگذارد، بطور مثال اگر ما نگاه مختصر به سیر تجارت در افغانستان نمائیم، در میآبیم که در سالهای 1983 – 1984 مجموعصادرات کشور 470 میلیون دالر و مجموع وارداتش  880 میلیون دالر بود که اگر به ان توجه مبذول داریم به این قضیه می رسیم که یک خلای به ارزش 120 میلیون دالر  است که خود نمونه بارز از کسر بلانس تادیات را تشکیل میدهد. برای درک بیشتر موضوع جدول زیر را که درجه صادرات کشور از سال 1980 – 1996 مورد ملاحظه قرار میدهیم:

اقلام صادرراتی	1980	1985	1989	1992	1996
گاز طبعی	2330128	3090400	1430000	.............	...........
میوه وسبزی	2090240	............	1150000	200000	300000
قالین	104	580400	380000	210000	200000
پشم وچرم	610098	............	110000	21000	200000

در جدول فوق اگر متوجه شویم گاز طبعی درسال 1990-1996 اصلآ صادر نمیگردید وهمچنان سبزجات درسال 1950 پشم وچرم درسال 1985 صادرنگردیده ،دلیل این امر تجاوز زوس ها وجنگ های گروهی بود که ارسرعت بخشیدن قوس نزولی ممد واقع شد .

اما جدول فوق را مشاهده کنم بعضی ازاقلا م صادراتی کشور ازقبیل چوب چهار تراش ،به پاکستان به صورت غیر قانونی وقاچاق صادر مگردید که درجدول درج نگردیده است.

درجدول زیر مجموع صادرات وواردات کشور رادرسال های 1980-2000   به ملیون دالر نشان داده شده است .

سالها	1981	1985	1989	1992	1996	2000
صادرات	705.244	556.800	284.000	620000	80.000	90.6
واردات	551.496	10194.200	992000	23700	150.000	72.000
خلای تجاری	135.496	637.40	780.000	175.000	70.000	611.00

طوریکه درشکل فوق مشاهده مینمائم خلای تجاری افغانستان درسال1980 یعنی در اوایل کودتای کمونستی مثبت است . درحقیقت حجم صادرات وواردات به ارزش 153 ملیون دالربشترمیباشد ُولی با تآسف ازآغاز کودتای کمونستی تا سال 2000میلادی افغانستان ازلحاظ تجارت خارجی سی نزولی خویش را می پیماید یعنی به کلی درکسر فاحش فرورفت.

خوشبختانه احصایه موجود درین اواخر حاکی ازآن است تجارت افغانستان بعداز 2000 میلادی به طور نسبی در بخش صادرات بطور مطلق  در بخش واردات رشد نموده است ، مطابق گزارش بانک حهانی وموسسهUNDP  مجموع صدرات غیررسمی کشور%1.2 بیلیون دالر درسال 2000 تخمین گردیده است .

از گفته های فق به این نتجه میرسیم که اقتصاد هرکشور باید هد اقل در یکسال فالیت تحارتی دارای بلانس تادیات مثبت ومتوازن باشد ،پس سیاست اقتصادی کشوررا طورآماده سا خت که زمینه صادرا ت کا لاهای افغنی رابه کشورهای خارجی محیا گرداند وکشورازجاده یک طرفه تجارت رهای یابد .این کار زمان صورت میگرد که بخش های تولیدی درکشور ما تقویه یابد ،اگر بخش های تولیدی در کشورما تقویت نیابد ممکن کشور ما بحیث بازار مصرفی کشور های خارجی مبدل گردد .واسعار به شکل لگام گسیخته از کشور خارج گردیده وکشور به کسر بلانس تادیات دائمی مبدل خواهد گردید . به عنوان مثال اگر مابه ارزش 200 ملیون دالر صادرت ودرمقابل به ارزش 500 ملیون دالر واردات داشته باشم یعنی بلانس تادیات =x-m  یابلانس تادیات مساو=200-500 =-300 درنتجه دانستم که به اندازه 300 ملیون دالر از کشور خارج گردیده که خیل هادرروید سرمایه گزاری درکشور لطمه وارد میگردد که اگر وضع به همین منوال باقی بماند مادر آ ینده صاحب هیچ چیزی در کشور خو د نمیباشیم ، منطقا فکرکنیم هر آنچه که عاید داریم مصرف میکنیم ودر کشور خود چیزی تولید نمی کنیم ،پس اقتصاد چه معنی دارد؟ بنآبه این نکته باید توجه داشت، تا بکوشیم بخش های تولیدی چه صنعتی وزراعتی را تعادل نموده زمینه صادرات را به دیکر کشورها مساعد بسازم ، تا این که از مرض تجارت کاذب وکسربلانس تادیات فاحش نجات بی یابم .

افغانستان وواردات آن به کشورهای منطقه:

طوریکه به همه گان معلوم است کشور درطول دو نیم دهه بی ثباتی همه بنیاد های اقتصادی ،سیاسی ، وفرهنگی خویش را از دست داد، پس تجارت که بخش اساسی اقتصاد را تشکیل میدهد، در کشور ضربه شدید رامتقبل گردید وکشور دقیقاً بحیث یک کشورفاقد صادرات میدل گردید. حالا امروز متوجه باشیم بازارهای ما مملو از امتعه و اجناس تجملی و مصرفی و حتی اولیه خارجی است همان روند موجوده سابق آنقدر ضربه شدید و محکم وارد کرد که صنایع دستی داخلی نتوانست حتی صابون تولید کنند، برای مصرف کننده گان داخلی و همچنان بخش زراعت به نسبت عدم منابع اب کافی و نبود بند و انهارو خشکسالی های پیهم دچار ور شکست شد که مردم مجبور شدند مواد اولیه غذائی را از خارج وارد کنند. سالهای 1372 – 1372 تغیرسرمایه صنعتی به سرمایه تجارتی به خصوص حوزه صادراتی اکثراً مختص به یک کشور آنهم پاکستان گردید و حوزه تجارتی دیگر به تدریج مردود و به صورت غیر مستقیم کشور ما دریک تحریم اقتصادی محسوس ولی غیر رسمی ، مانند سالهای قبل از انقلاب اسلامی قرار گرفت[5].

بمنظور در روشنی قرار گرفتن موضوع مقایسه سالهای 1371 – 1372 و چگونگی جریان تجارتی کشور به صورت فشرده به واردات سال 1371 توجه می نمائیم.

ارزش واردات به تفکیک کشور در سال 1371 – ارقام به میلیون دالر.

1371	کشورها
217179	کشورهای آسیای
7639	هندوستان
9557	پاکستان

40880	چین
302116	جاپان
13391	ایران
426873	مجموعه

ارزش واردات به تفکیک کشورهادر سال1371

1371	کشورها
115496	سایرکشورهای آسیای
1922258	کشورهای اوروپای
148238	کشورهای مشترالمنافع
2422	انگلستان
25626	آلمان
15973	فرانسه
148802556	سایر کشورهای اوروپای
2556	کشورهای افرقای

برای اینکه موضوع دقیق تر تحلیل گردد باید سال های 1371 رانسبت به سال 1372 مقایسه کنیم ونسبت هر دو را بدانیم واز این طریق بغیرات مثبت منفی  وضعیت تجارت خارجی کشور بدانیم ارقام وشواهد سال 1372 قرار ذیل است .

1372	کشورها
75007	سایرکشورهای آسیای
9033	هند ستان
220	پاکستان
15597	چین
1455	جاپان
362	ایران
141969	مجموعه

ارزش واردات به تفکیک کشورها درسال 1372 .

1372	کشورها
35245	سایر کشورهای آسیا
66384	کشورهای اوروپای
58992	کشورهامشترالمنافع
857	انگلستان
1452	آلمان
4173	فرانسه
1210	سایر کشورهای اوروپای
309	کشورهایامریکای
269	کشورهای افریقای

پس میتوان تغیرات تچارت خارجی  (واردات) سال 1371 رانطربه مچموع در سال 1372 وفیصدی هر مملکت را نظربه مجموع در سال 1372 وانمود کرد.

%هرمملکت نظربه سال 1372	%سال1372 نطربه سال1371	کشورها
52.8	34.5	سایر کشورهای آسیا
6.4	118.2	هندوستان
0.1	2.3	پاکستان
11.0	38.2	چین
10.2	2.7	چاپان
0.3	3.7	ایران
100	33.3	مجموعه

%هرمملکت درسال1372	%سال1372 نظربه 1371	کشورها
43.8	13.7	سایرکشورها آسیا
46.9	35.4	کشورهای اوروپای
4.04	40.00	کشورهای مشترالمنافع
0.6	35.4	انگلستان
1.0	5.7	آلمان
2.9	......	فرانسه
0.8	......	کشورهای اوروپای
1.2	2.1	کشورهای امریکای
0.2	10.5	کشورهای افریقای

پس میتوان تغیرات تجارت خارجی ( واردات ) سال 1371 را نظر به عموم در سال 1372 و فیصدی هر مملکت را نظر مجموع در سال 1372 وانمود کرد.[6]

روندسالهای 1371-1372-1373 تادوره انتقالی تجارت تدیجآبه سوی منحصرشدن چند کشور همسایه افغا نستان نظیر پاکستان  ایران گام برداشت افغانستان ازسال 1999 هفتاد میلیون دالر میوه ،صنایع دستی ،پشم ،پنبه ،وپوست صادرکرد البته عمده ترین صادرات کشورازطریق مواد مخدرتامین گردیده است درین سال جمهوری های آسیائ میانه عمده ترین شرکائ صادراتی افغانستان بود  افغانستان همچنین درسال 1999 حدود200 میلیون دالر کالا واردکرد ه که عمده ترین آن را کالای سرمایه وی ،مواد غذای ،سوخت ،آرد بود وکشورهای مانند پاکستان ایران جاپان سنگاپور هند کره جنوبی درسال مذکور تزرکترین فروشنده گان کالا به افغانستان بوده اند[7].

پشرفت تجاری درافغانستان مستلزم سرعت عمل است:

هرچند نابه سامانی های اجتماعی وپیامد های آن درتسریع روند انکشاف جامعه افغانی وقفه های زیان بارراموحب شده است .مگرمیتوان درپروسه دیگرگونی های اجتماعی به رخ داد های با اهمیت دست آورد های عرصه سیاست واقتصاد نیز بانگرش مثبت دید پیامد های بعد ازساقط شدن گروه طالبان که فصل نوین رادر تاریخ کشورماورق زد که این توافقات بن(حکمومت موقت ،قانون اساسی ،انتخاباتریاست وبالخره انتخابات پارلمان)بدین اساس قانون اساسی0 کشورطی ماده متعدد با تکیه برمقام وجایگاه اقتصاد وحمایت ازحقوق شهروندان سیاست بازارآزاد را به مثابه سیاست دولتی مورد تاید وتاکید قرار داده است .

برای رونق یافتن عرصه تجارت ورفع موانع ،لوایح ومقررات وقوانین جدید وضع گردیده که این عمل می تواند درروند سرمایه گزاری وسرعت رشد اقتصادی در کشور ممد واقع گردید .

درسال 1382 بیشتر از6700 جوازتجارتی وسرمایه گذاری ثبت وراجستر شده است .که این روند سیر صعودی خویش را درحال پیماییدن است وهمچنان قرارداد های مختلف تجارتی میان کشورهای انگلستان ،المان ،امریکا،چین،تاجکستان ،اوکراین ،ایران وغیره کشور ها به امضارسیده البته ناگفته نباید گذاشت که نقش اطاق های تجارت درروند سرعت عمل تحارت خار جی خیلی ها باارزش قلمداد گردیده است به اساس گذارش وزارت تجارت افعانستان در سال 1382 به ارزش دو ملیارد دالر اموال تجاتی ازایران وارد کشورگردیده،همچنان دیدار تاحران امریکائ درافغانستان در22 حوت سال مذکور یکی ازشاخص های سرعت عمل درتجارت خارجی بوده وموافقت نامه همکاری بین اطاق های تجارت وصنایع افغانستان وجمهوری فدرال آلمان درشهر بر لین به امضارسید وهدف ازاین توافثات افزایش روند تجارت وانکشاف فعالیت سرمایه گزاری درکشور است[8]

نقش کنفرانس بشکیک درروند تجارت خارجی افغانستان:

ازآنجائکه افغانستان به حیث یک نقطه استراتیژیک وحجیوپولوتیک به عقیده بعضی از اندیشمندان معرفی گردیده وواقعآدر امر پیوست دادن کشور های آ سیا ی میانه با کشور های حورزه بحرهند وازآن طریق به اروپا وامریکا مهم دانسته شده است .

این کنفرانس در10-12 ماه می سال 2004 میلادی درشهر مذکور بر گذارگردیده دراین کنفرانس کشور های افغانستان ،ایران ،پاکستان ،وکشورهای آسیا میانه با میزبانی کشور قرغزسستان درشهربشکک برگذار شده بود که نقش واسطه ای رادر جریان ورود وخروج اموال تجارتی کشور های منطقه به حساب میاید . نقش واهمیت این کنفرانس خیلی باارزش بوده وافغانستان نقطه وصل در میان کشور های منطقه به حساب می آید و ی نقش واهمیت این کنفرانس خیلی باارزش بوده وافغانستا ن را نقطه وصل درمیان کشور های منطقه دانسته اند .درهمین کنفرانس فابریکه کوکا کولا به ارزش 25 میلیون دالر سرمایه گذاری به تصویب رسید همچنان دربخش پروسسزیورات وسنگ های قمتی در افعانستان صحبت به عمل آمد .وسنگ های قمتی در افعانستان صحبت به عمل آمد .

درین کنفرانس مرکزتوجه روی سه نقطه بوده است .افغانستان بازی گرجدید اقتصادی منطقه تجارت افعانستان ومنطقه ،ترازیت وترانسپرت ،افغانستاندرنتجه نکات مهم که به هیات دول منطقه مطرح شد قرار ذیل است. شناسائ موانع سرمایه گذاری ،دست آورد عمده  ایجاد صندوق حمایت صادرات وسرمایه گذاری ،توافق روی کیفیت صادرات وتوحه به استندرد ها بود، به هرصورت نقش همچو کنفرانس هاالبته با نتیجه ودست آورد در روند تجارت افعانستان برجسته بوده وزمینه ساز تجارت در منطقه وجهان می باشد ،چون افغانستان کشوری است درطول دونیم دهه تمامی زیر بناهای اساسیی اقتصادی خویش را از دست داده نیاز مبرم واساسی به دایر نمودن همچو کنفرانس ها درداخل وخارج به منظور رفع مشکلات وشناسائ کالاهای افغانی میباشد .تا اینکه بخش سکتور خصوصی دز این طریق بتوانند پشرفت های موثررا نصیب گردند .

کنفرانس ایکو واهمیت آن درعرصه تجارت خارجی افعانستان:

کنفرانس مذکور در30 حمل سال 1384 درکابل به اشتراک 400 تاجر و سرمایه گذار خارجی وداخلی به میزبانی وزارت خارجه به همکاری

دبیرخانه ایکو وموئسسه حمایه از سرمایه گذاری (ای سا) موسسه انکشاف بین المللی ایالت متحده امریکا ،موسسه الما ن ،بانک انکشاف آسیای ،بانک استندرد چارترو شرکت های روشن، وافغان بیسیم برگذار گردید .موضوع عمده این کنفرانس را فکتور های چون نحوه سرمایه گذاری ،تجارت آزاد وتجارت وترانزیت کالا ،بازسازی افغانستان وهمچنان ترانزیت کالا های تجارتی بین کشورهای عضو وتاسیس اطاق های تجارت ایکو برای دوسال در کابل بود، ولی اهداف ایکو انکشاف وهمکاری منطقه واستفاده ازتوانمندی های همدیگر در جهت بالا بردن ظرفیت های اقتصادی میباشد ،به تعقیب کنفرانس گذ شته سومین کنفرانس درکابل به تاریخ 1384-8-25 باشعارانکشاف بخش خصوصی در افغانستان ومنطقه درکابل تدویر یافت که با بررسی کار کرد های گذ شته وتداوم همکاری بشتر متقابل درعرصه های اقتصادی کشورها به بحث وبررسی گرفته شد درکنفرایس یاد شده درمورد مسایل تجارتی ،افزایش حجم فعالیت های اقتصادی درمنطقه وتشویق بخش خصوصی کشور های عضو ایکو به سرمایه گذاری در افغانستان ودریافت راه هابرای فعالیت های هرچه بشتر درکشور ،گفتگو به عمل امد . این نشست درحالی درکشور مابرگذار گردیده است که نیازی اشد به سرمایه گذاری وگسترش تجارت کشور احساس می شود .

درین کنفرانس اعضای اشتراک کننده روی موضوعات انکشاف تجارت افغا نستان و سرمایه گذاری بین کشورهای عضو بر توداوم همکاری های متقابل تآکید نموده ومبلغ 5.4 میلون دالر براین بازسازی وانکشاف وغیره تصویب کردند  به تعقیب کنفرانس سومی ایکو در 12-13 قوس سال 1384 درکابل به سرپرستی انگلستان به اشتراک کشورهای منطقه نظیر ایران ،پاکستان ،هند ،چین ،تاجکستان ازبکستان وغیره وهمچنان سازمان های شانگ های ،سارک، وایکو برگزار شد، اشتراک ورزیده بودند .موضوعات کلیدی این کنفرانس را سرمایه گزاری وتجارت تشکیل داده وروی ان بحث وگفتگو صورت گرفت به همین ترتیب کار شناسان مسایل اقتصادی نقش افعانستان را در منطقه مهم دانسته وخواستار صلح هر چه بیشتر در کشور شدند .

درست باید کشور های منطقه درصلح افغانستان بکوشند وبه این حرف برسند که اگردرافغانستان وضعیت خراب شود درآسیا وضعیت خراب تر خواهد گردید،بنابراین کشور های منطقه باید از آشوب گری در کشورما دست بکشد ومنافع شانرا ازراه دیپلوماسی واقتصاد صلح پش ببرند،به دلیل اینکه آشوب گری های که درطول دونیم دهه درافغا نستان صورت گرفته یک علت آن را دست اندازی کشور های منطقه به خصوص همسایه ها دانسته اند یعنی درمدت 25 سال جنگ کشورهای همسایه نظیر ایران وپاکستان ازوضعیت جنگی افعانستان سود برده اموال تجارتی خویش را به فروش رسانیدند وکشورما را برای خود بازار مصرفی ساختند، ولی حالا زمانی رسیده که کشور های منطقه بدانند که دیگرازان سیاست های نا بخردانه شان که به ضررملت افغانستان تمام میشداستفاده نکنند وازراه دوستی وهمکارن درعرصه های مختلف فعالیت نمایند که این همه به نفع انهاهم تمان خواهد شد وبه نفع ملت افغانستان٢

ایکو وکنفرانس های نظیرآن راه گشای تجارت وسر مایه گذاری در کشور:

ازآنجائکه معلوم وهویدااست کشور ها بعداز جنگ نیاز به نوع حرکت وتکامل مثبت در جهت بلند بردن سطح وسویه زندگی واعاده حیثت ازدست رفته سیاسی واقتصادی خوددرعرصه جهانی هستندبناًتدویرجلسات وکنفرانس هاباعث می گردد که کشوردوباره ایجاد اعتمادبین المللی را کسب کند.

به باورتعدادازکارشناسان تدویرکنفرانس ایکومی تواندزمینه ساز میزبانی افغانستان در اجلاس این سازمان درماه می 2006 باشد. بناًافغانستان می تواندازاین  فرصت، امکانات خاص جغرافیای خود رابرای تبدیل شدن به بازار عرضه وتقاضا یابدل شدن به یک دوبی

ثانی برای کشورهای آسیایی میانه، چین وسایراعضای ایکوبگذارد. موضوع مهم دیگری که خیلی هامهم است عبارت از رشداقتصادی تجارت افغانستان وزمینه سازی سرمایه گذاری کشورهای عضوایکو در افغانستان وتشویق وترغیب آن به منظورسرمایه گذاری که نقش خیلی ها باارزش در جهت تجارت خارجی افغانستان ورشد تجارت در کشورمیباشد.[9]

ایکو زمنه سازجذ ب سرمایه های خارجی :- کشور بعد از فراز ونشیب های متعدد ومشکلات فراوان  بسوی باز سازی ونوسازی عرصه های مختلف زندگی میرود . در این جان نیازبه رشد وانکشاف اقتصادی که ما اشد، به ان ضرورت داریم پس برگزاری وتدویر همچو جلسات در روند اقتصادی کشور ممد اقع خاهد شد .

بر گزاری اجلاس ایکو در کابل میتواند زمینه ساز رشد اقتصادی گردد.واین کنفرانس سبب میگردد تا سرمایه داران وتاجران کشور های عضو ایکو به سرمایه گذاری در افغانستا ن علاقه مندی ورغبت نشان بدهد . که این امر باعث سطح استخدام بلند بردن سطح عاید، در نتجه رشد اقتصادی میگردد.

یکی از راه های رشد اقتصاد د ر کشورهای روبه انکشا ف در راستای جهانی شدن اقتصاد یا( به معنی حقیقی آن جهانی سازی اقتصاد ) تدویرکنفرانس ها ونمایشگاهای کالاها می باشد . درضمن دراین نوع کنفرانس تبادله افکار صورت گرفته هر کشور راه های پیشرفت اقتصاد وتجارت خویش را بیان می کند. در نتیجه افغانستان میتواند از تجارت کشورهای جهان در روند پروسه انکشافی خویش از آن کمک گیرد تا اینکه بتواند از معضلات اقتصادی رهایی یابد.

بازار آزاد، تجارت اقلام عمده دربازارهای افغانستان:

افغانسدراثر                  جنگ های دونیم دهه کلیه زیربناهای اقتصادی به خصوص کارخانه جات تولیدی به ویرانه مبدل گردید وکشور فاقد تولیدات داخلی شد. همین مسئله باعث گردید که کشورازاین حالت فلاکت باربسوی خوشبختی سوق داده شود که دراین صورت نیازاساسی ومهم سرمایه گذاری دربخش های مختلف اقتصادی عمومی کشوراست، تااینکه بتوانیم کشوررا از کسربیلانس تادیات نجات بدهیم.

رشد اقتصادی تکیه بربخش صنایع کوچک :- به عقیده عده ازکارشناسان وآگهان مسایل اقتصادی ، صنایع کوچک نقشی قابل ملاحظه را درازبین بردن بیکاری ، فقر وبلاخره  ازدیاد عاید خانواده ها دارد . بنابراین گام گذاشتن افغانستان به عرصه صنعت وتکنالوژی مدرن ازراه ایجاد صنایع کوچک میسرمی باشد. دراین جا وظیفه دولت است تا سهولت های را د رتسریع سرمایه گذاری بخش های تولیدی داخل کشور آماده سازد. ( چنانچه درماده 10و13 قانون اساسی دولت مکلفیت داردتا درحصه رونق دادن صنایع کوچک ودر راستای ارتقای سطح عاید مردم به مردم کمک نماید) درهمین زمینه وزارت صنایع ومعدن همکاری به این بخش نماید تا اینکه صنایع خفیفه بتواند رشد قابل ملاحظه داشته باشد. اگراین بخش اقتصاد مارشد داده شود خوامخواه زمینه صادرات میسرمی گردد وکشوراز حالت کسربیلانس تادیات رهایی می یابد.[10] به اساس گذارش وزارت اقتصاد وتجارت افغانستان تجارت درحالت عدم تعادل قرار داشته یعنی واردات افغانستان درسال 1384 به ارزش 2.8 ملیارد دالر وصادرات آن 500 ملیون دالر است که این خود یک تفاوت فاحش را نشان می دهد.

پس لازم آن است که بخشهای مختلف تولیدات داخلی رشد داده شود تا اینکه کشورحد اقل تعادل نسبی بیلانس تادیات خودرا یابد . طورمثال قالین یکی ازاقلام صادراتی کشور ما را تشکیل می دهد بناً ضرورت پنداشته می شود که این صنعت رشد وانکشاف داده شود. زمینه های رشد وانکشاف این صنعت دراین است که به صنعت گران قالین قرضه های با ربح پائین وهمچنان ایجاد بازار برای تولیدات آنها محیا  گردد.

مثبت ساختن بیلانس تادیات ازطریق استخراج معادن:-  به باوری عده ازکارشناسان مسایل اقتصادی، اقتصاد یک مملکت وابسته به نظم وچگونگی منابع طبعی ومعدنی وهمچنان امکانات داخلی آن است .

کشورما یکی ازجمله کشورهای است که دربطن خویش هزاران نوع مواد معدنی دارد باید استخراج گردد ودر تولیدات داخلی به شکل اصولی واقتصادی ازآن استفاده گردد.همچنان می توانیم مواد معدنی را به خارج صادر نماییم که باعث ورود اسعار خارجی درکشورمی شود که نقش خیلی ها بارز درمثبت ساختن بیلانس تادیات دریک دوره مقطع ای دارد، درجهان امروز کشورهای زیادی وجود دارند که می توانند برعلاوه مسایل تجارتی ازکان ها ومنابع طبعی شان استفاده کنند. که کشورهای عضواوپک ازنگاه نفت غنی اند وتوانسته اند اقتصادشان را نسبتاً قویتربسازند .

قبل ازهمه ما به این نیاز داریم که معادن کشورما تشخیص گردد بعد ازآن برای استخراج آن پالیسی های معقول گرفته شود واسعار که از این طریق باید درزمینه های مختلف سرمایه گذاری گردد.

صدورگیاهان طبی ، میوه جات خشک باکیفیت رهگشاء توسعه صادرات:

قرار معلوم کشور ما دارای انواع گیاهان طبی ازقبیل زیره ، زعفران ، هنگ ، یارلنگ گلاب وشرین بویه وغیره میباشد .

نبات فوق الذکر چه درطب مدرن ویونانی درپروسه دواسازی نقش عمده داشته باید این بخش مرکز توجه قرار داده شود، چون صادرات ازاین بخش باعث ورود اسعار درداخل کشور می گردد بناً این بخش نیاز به بازار یابی دارد تا اینکه بتواند دربازارهای منطقه وجهان جایگاه مناسب خویش را پیدا کند.

همچنان صدور میوه جات خشک ازقبیل چهار مغز ، بادام ، پسته ،زردآلو وغیره باعث این می گردد که روند صادرات درکشور افزایش یابد.

طورمثال : کشمش بزرگترین محصولا ت باغ داری درافغانستان را تشکیل میدهد واز جمله مواد اولیه صادراتی این کشور محسوب می گردد، درسال های 1960و1970 کشمش افغانستان 60% ازمارکیت های جهان را دربرمی گرفت که ازاین رواحسا س می شود که بازار میوه جات خشک افغانستان بصورت باالقوه مقام بلندی راخواهد داشت . وکشور های دونر صادرات میوه خشک را یکی از راه های رشد وترقی اقتصادی افغانستان می دانند وگرایش قابل توجه در این بازار نشان میدهند دراین جا وظیفه دولت است که درزمینه صادرات کشمش به جهان خارج کمک های دراین عرصه بخصوص درعرصه پاک کاری کشمش ، باغداری وغیره برای تولیدکننده گان این مواد کمک نماید.

نتیجه گیری

تجارت بین المللی عبارت از روابط تجارتی بین کشورها است که به وسیله تاجران ملی و بین المللی صورت میگیرد. برای اینکه هیچ کشوردرجهان نمیتواند تمام خواسته ها ونیاز های داخلی خود را تأمین و مرفوع بسازد. التبه بعضی عوامل محدود کننده درروند تجارت بین المللی وجود دارد که مانع پیشرفت تجارت میگردد که این موانع عبارت اند از موانع قانونی وعدم روبط دپلوماتیک وجنگ ونا امنی وغیره میباشد. بدین اساس دانشمندان متعدد نظیرآدام اسمیت، دیوید ریکاردو، استوارت میل، هیکشرواولین وغیره که دراین بخش ازعلم اقتصاد نظریات مختلف ومتنوع عرضه کرده اند که نظریات دانشمندان موصوف تا امروزدرتجارت بین المللی کاربرد دارد.

پس وقت که ما ازتجارت حرف میزنیم باید ازچگونگی برقراری تجارت وبهره گیری ازتجارت آگاه شویم که حظورومطابق به کدام استراتیژی ازتجارت مستفید گردیم که البته این امرنیازمند یک سیاست و قانون مندی مناسب است. موضوع که خیلی مهم واساسی دراین بخش است مسئله سیاست های تجارتی وهمچنان عوارض گمرکی دربین کشورهای میباشند که دربعضی مواقع باعث بطی شدن روند تجارت بین المللی میگردد که این موضوع باعث گردید. دوجریان عمده در تجارت بین المللی به وجود آورد که یکی آن طرفدار تجارت آزاد ودیگر آن مخالف سیاست تجارت بازمیباشد.

ولی چیزیکه در تجارت بین المللی مهم تلقی گردیده است عبارت از استفاده ازاسعار معتبر جهانی است که باعث سهولت درامرتجارت وسرمایه گذاری درکشورهای مختلف جهان میگردد. بناءً آنچه که مهم واساسی است مسئله تجارت خارجی افغانستان ورونق آن میباشد که حقیقتاً تجارت بین المللی یکی از راه های بهبود وانکشاف اقتصادی کشورها است همان قسمیکه برهمه گان معلوم است هیچ کشور قادر نخواهد بود تمام نیازمندی های خود را برطرف کند بناءً یگانه راه درست ومعقول که میتواند پاسخ گوی همه نیازمندی های جامعه باشد همانا وارد شدن به تجارت درسطح بین المللی خواهد بود. کشورها درتحت تجارت بین المللی میتوانند اجناس تولیدی کشورخود را که باکیفیت بلندتر وبا مصارف کمترتولید نموده اند با اجناس مورد تبادله قرارمیدهند که یا درتولید آن تخصص ندارد ویا به بلند ترین قیمت یا به کیفیت پائین تولید نمایند.

امروز همیت تجارت بین المللی برای هیچ کس پوشیده نیست واهمیت تجارت بین المللی تا آنجا گسترش یافته است که توانسته اختلافات نژادی، قومی ومنطقه وی راکم رنگ وکم اهمیت تر جلوه دهد. امروز آن عده از کشورهایکه وارد تجارت بین المللی اند وسود تجارت را بدست آورده اند همواره درتلاش اند که حجم تجارت شان را بیشترگسترش دهند وسعی برآن کردند تا سازمان ها گروپ ها وحتی اتحادیه های را تشکیل دهد تجارت بین المللی نتنها باعث رشد وانکشاف اقتصادی سطح کشورها نگردیده بلکه همواره انکشاف سیاسی فرهنگی اجتماعی را نیز دربردارد.

مثلاً آن عده ازکشورهایکه به یک سلسله معضلات سیاسی مواجه میشود بیشترازطرف کشورهای های حمایت میگردد. که ازروابط تجارتی خوب برخوردار اند بناءً کشورهایکه درتجارت بین المللی سهیم اند برعلاوه اینکه ازاجناس تولیدی دیگر کشورها که نیاز مبرم واساسی به سرمایه گذاری دربخش های مختلف تولیدی دارد تا اینکه بتواند کشورصادرات داشته باشد.

پیشنهادات

1.»  وضع قوانین ومقررات معتبر که سرعت تجارت درکشور را افزایش دهد.

2.»  تشویق وآموزش برای کارکنان تجارت وآگاهای آنان ازفوائید ومزایای تجارت.

3.»  مدرن وشفاف ساختن واردات جمع آوری مالیات خاصتاً از طریق گمرکات.

4.»  افزایش درتعرفه گمرکی برای کالاهای تجملی ویا موترهای لکس.

5.»  ایجاد کنترول جدی سرحدات بمنظورجلوگیری ازقاچاق.

6.»  ایجاد واعمارشاهرا ها جهت گسترش فعالیت های تجارتی.

7.»  برقرای روابط نیک با کشورهای همسایه بمنظورگسترش فعالیت های تجارتی.

فهرست مطالب

عناوین...................................................................................................................... صفحه

 TOC \o "1-3" \h \z \u فصل اول

ماهیت ومفهوم تجارت بین المیللی. PAGEREF _Toc149999310 \h 1 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310030000000

تعریف تجارت بین المللی: PAGEREF _Toc149999311 \h 2 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310031000000

میتودها و نظریات در باره تجارت بین المللی: PAGEREF _Toc149999312 \h 2 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310032000000

چگونگی برقراری تجارت: PAGEREF _Toc149999313 \h 5 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310033000000

چگونگی بهرگیری از تجارت دربخش تولید:-. PAGEREF _Toc149999314 \h 6 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310034000000

چگونگی بهره گییری ازتجارت در بخش مصرف:- PAGEREF _Toc149999315 \h 8 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310035000000

عوامل تعین کننده تجارت بین المللی. PAGEREF _Toc149999316 \h 8 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310036000000

تجارت بین المللی برنده گان وبازنده گان:- PAGEREF _Toc149999317 \h 9 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310037000000

سود وزیان یک کشوروارد کننده:- PAGEREF _Toc149999318 \h 10 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300310038000000

منافع حاصل ازتجارت بین الملل:- PAGEREF _Toc149999319 \h Error! Bookmark not defined.

فصل دوم

تجــــــــــــــــارت آزاد PAGEREF _Toc149999321 \h 12 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320031000000

دلایل طرفداران تجارت آزاد:- PAGEREF _Toc149999322 \h 13 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320032000000

دلایل که ازطرف مخالفان تجارت آزاد ارئه میگردد: PAGEREF _Toc149999323 \h 13 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320033000000

سهمیه بندی وسایر حربه های سیاست تجارتی: PAGEREF _Toc149999324 \h 13 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320034000000

مشوق های صادراتی. PAGEREF _Toc149999325 \h 17 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320035000000

نظام سیستم تجارت بین المللی. PAGEREF _Toc149999326 \h 20 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320036000000

فصل سوم

اهمیت تجارت درتوسعه. PAGEREF _Toc149999328 \h 21 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320038000000

نقش تجارت درتوسعه:- PAGEREF _Toc149999329 \h 21 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300320039000000

نظریه تجارت بین المللی درتوسعه. PAGEREF _Toc149999330 \h 22 08D0C9EA79F9BACE118C8200AA004BA90B02000000080000000E0000005F0054006F0063003100340039003900390039003300330030000000

فصل چهارم

نگاه به مختصربه تاریخ تجارت درافغانستان: PAGEREF _Toc149999333 \h ....  30...

صادرات افغانستان. PAGEREF _Toc149999334 \h Error! Bookmark not defined.

افغانستان وواردات آن به کشورهای منطقه: PAGEREF _Toc149999335 \h Error! Bookmark not defined.

پشرفت تجاری درافغانستان مستلزم افغانستان است.. PAGEREF _Toc149999336 \h Error! Bookmark not defined.

نقش کنفرانس بشکیک در روند تجارت خارجی...................................................................... 38

ایکو وکنفرانس های نظیرآن راه گشای تجارت وسر مایه گذاری در کشور: PAGEREF _Toc149999337 \h Error! Bookmark not defined.

ایکو زمینه سازجذب سرمایه های خارجی............................................................................. 41

بازارآزاد، تجارت عقلام عمده دربازارهای افغانستان…………………................................. 42

رشد اقتصادی تکیه بربخش صنایع کوچک :- PAGEREF _Toc149999338 \h Error! Bookmark not defined.

مثبت ساختن بیلانس تادیات ازطریق استخراج معادن:-. PAGEREF _Toc149999339 \h Error! Bookmark not defined.

صدورگیاهان طبی ، میوه جات خشک باکیفیت رهگشاء توسعه صادرات: PAGEREF _Toc149999340 \h Error! Bookmark not defined.

نتیجه گیری.

پیشنهادات.

فهرست منابع وموخذ.

ارزیابی.

تقریظ.

---

1- پروفیسور گریگوری، منکیو. مترجم: منوچهر عسگری.مبانی اقتصاد. نشریه : کتابخانه ملی ایران.چاپ اول 1382.ص 226- 230.

[2]1- مرتضی قرباغیان، اقتصاد رشد وتوسعه تهران جلد دوم چاپ دوم سال 1373

   داکترطحماسب دولت شاهی اقتصاد بین المللی تهران انتشار پشتون سال 1381 صفحه 135-

2-توماس لارسون ،دیوید،اسکدلو وداکتراحمد مالمی، اقتصاد بین المللی تلاش برای کسب قدرت وثروت، انتشارات قومس میدان انقلاب چاپ دوم سال 1379 صفحه 20

۱ *- داکتر قدیراصلی، کلیات علم اقتصاد تهران  نشز سبز چاپ هفبم  صفحه 675

- گات قرار داد است که  هدف آن رفع موانع تجارتی درمبادلات بین النللی است این قرار داد درسال  1945 بر اساس کنفرانس سال1945 هاوانا در ژتو منعقد گردید از زمان انعقاد این قرار داد بین المللی تا کنون برخی از موارد موانع تجارتی و محدووین های تجارتی بین کشوره برداشته شده است ، هدف آن آزادی در نظام تبادلات بین المللی است ، که درآن دخالت دولت در امور تجارت حد اقل لوده که شرکت های تولیدی از قدرت رقابت در سطح جهان به صورت یکسان بر خوردار اند . 

4- دوکتور طهماسب دولت شاهی، اقتصاد بین المللی، تجارت بین المللی ، مالیه بین المللی ، چاپ هفتم 1382 ،صفحه 126

1- گیلیس ،پرکینر ، روم دستور گراس، توسعه اقتصادی

   ترجمه غلام رضا آزار ( ارمکی ) چاپ اول 1379 تهران ، صفحه 717

- لکچرنوت، اقتصاد بین المللی  سمسترسوم ، صفحه 21۱

۱ – Reigons  resent settlem ent

۲ – Engine growth

۳- Cairn crass

۴ – Vent surplus

۵ – Out let

- / دومینک سالواتوره، تجارت بین المللی ،  ترجمه حمید رضا ارباب تهران، چاپ: پنجم، سال: 1383 ، صنعتی 353 ۱

 ۱ – Factor – prices equalization theorem

1- جرالد میر اقتصاد توسعه. ترجمه غلام دضا ارمکی . تهران .چاپ: اول 1337 . صنعتی: 895 - 896

- نویسنده مایکل نودارو. ترجمه: دکترغلام علی فرجاری. توسعه اقتصادی درجهان سوم تهران سال 1385 صنعتی 401- 403۱

1- عبدالحق امیری ، تجارت درافغانستان . پشاور: کتابخانه سیار اریک سال طبع صفحه 20 الی 25 ، 1381

1 – پوهندوی سید مسعود، افغانستان در نشیب و فراز بحران اقتصادی، 1380نشر میوند- بازار قصه خوانی پشاور ص.ص 507 - 510

1- همان منبع صفحه 511

www. mim. gov          1         

1- مجله اقتصاد، نشریه دوماهه اطاق های تجارت وسرمایه ، شماره دهم سال دوم دلو و حوت 1385 صفحه 3- 8

www. BBC. com……………………………                                           سایت فارسی بی بی سی.

1- هفته نامه کلید شماره 36 ، هفته اول قوس 1384 صفحه 18

1- هفته نامه کلید ، شماره 34 ،هفته سوم سال 1384